Het was een koude winterdag. Voortdurende sneeuwval had niet alleen de straten in Kampen, maar ook de toegang naar het Ikonenmuseum glibberig gemaakt. Ze kwam binnen achter een rollator. Zat het in haar verschijning, groot en statig, gekleed in smaakvol zwart? Er leek, buiten de beschrijving om, méér binnen te komen. Soms zit er in de menselijke stem een ‘lichtje’. Haar stem viel onder deze categorie. Ik wees haar een kluis voor de forse handtas, vertelde iets over de indeling van het museum en trok me terug.
Ondanks de weersomstandigheden trok ook deze middag de bijzondere expositie ‘Bezieling’ veel bezoekers. Opnieuw viel ze me op en nu door haar grote bescheidenheid. Bezoekers waren in gesprek met de huismeester en versperden de looproute. Ze wachtte. Wachtte, heel gewoon en bedankte toen men eindelijk opzij week. Oosters-Orthodoxe achtergrondmuziek klonk zacht, er kwamen opnieuw bezoekers binnen. Ik wandelde door één van de benedenzalen. De bijzondere bezoekster was alleen en bezig met haar camera. ‘Weet u dat fotograferen niet is toegestaan?’, vroeg ik een tikkeltje streng, hoewel ik die strengheid van binnen niet voelde. Ze schrok en zei dat ze dit niet wist en slechts een tekst van Helmantel wilde vastleggen. Voor alle duidelijkheid: citaten en gedachten van de schilder zijn op ingenieuze wijze op de muren aangebracht, zodat de bezoeker niet alleen mag delen in zijn schilderkunst maar ook in zijn diepe gedachten. We keken elkaar aan, een klein moment, ik zag de hunkering en zei: ‘Neem deze nog maar, we zeggen niets.’ Haar antwoord was resoluut: ‘Het mag niet en daar moet ik me aan houden. Overigens moet ik bekennen dat ik al een paar teksten heb gefotografeerd.’ Er ontspon zich een prachtig gesprek, met stiltes, met aanvullingen, met even een glimp mogen zien van de binnenkant. We stonden voor ‘Open raam in het middeleeuws Steinhaus’ en ze beschreef haar gevoel. Van het ene moment in het andere werd zij mijn leermeester. ‘Kijk eens naar die verstilde ruimte, niets stoort. Het rood in het balkenplafond, de vloer met de beschadigingen, de vuile plekken op de muur. Dat rood is bijzonder, heel anders dan het Rembrandt-rood. Ooit nam ik deel aan een workshop bij Helmantel, ik schilder zelf. Hij vertelde dat in alle kleuren grijs zit; door grijs toe te voegen zijn alle kleuren te maken. Wonderlijk niet? Ik heb het geprobeerd en het klopte.’ Ze wees naar het hierbij aangebracht citaat van Helmantel. ‘Dit is voor mij een beeld van hoop. Eigenlijk is dit een beeld van het Evangelie.’ Ze snoot haar neus, verschoof de rollator. ‘Zo voel ik het ook. Ik kan er wel bij huilen, zo mooi vind ik het. Kent u dat gevoel? Soms heb ik dat ook bij prachtige muziek.’ Ik keek naar het half geopende ruitraam in de kleine nis met zicht op een heerlijk landschap. Een blik op het Evangelie?
Ze wilde foto’s maken van een Anton Pieckachtig Kampen en vertrok tussen aarzelende sneeuwvlokken. In het gastenboek schreef ze niet; ze schreef in mijn hart…
Aly Brug