Oranje en Nederland XI

In 1934, toen ik geboren werd, na het overlijden van prins Hendrik, bestond ons vorstenhuis weer net als in 1890 uit twee vrouwen: moeder en dochter. Maar het volk leefde wel met haar mee. De beroemde volksdichter Clinge Doorenbos maakte er zelfs een gedicht over:

Daar zijn twee Nederlandse Vrouwen
Die eenzaam door het leven gaan,
Maar die, omdat wij op haar bouwen,
Vóór alles op haar plichten staan.

Daar zijn twee Nederlandse Vrouwen
Die arm en rijk en groot en klein,
Door plichtsgevoel en vast vertrouwen
Een goed en prachtig voorbeeld zijn.

Maar het duurde niet lang of daar kwam een man in het vizier: prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld. Juliana had hem leren kennen op een wintersportvakantie in Garmisch-Partenkirchen in 1936. Natuurlijk was er lang drukte over, vooral in de kranten (TV was er nog niet!), voordat de officiële verloving werd bekend gemaakt en het huwelijk op 7 januari 1937 werd gesloten.

Prinses Juliana had in Leiden gestudeerd en was door haar moeder zo goed mogelijk voorbereid op de moeilijke taak, die haar wachtte, als zij eens koningin zou worden. De prinses was van meet af aan “onder het volk” gebracht. Koningin Wilhelmina wilde haar dochter niet in eenzaamheid laten opgroeien, zoals dat met haar gebeurd was. Je kunt zeggen, dat ons vorstenhuis en Nederland daardoor dichter bij elkaar zijn gekomen. Talrijk waren de reizen van moeder en dochter door de provincies. Zij waren juist in die moeilijke jaren een grote steun voor het volk. Het spreekt van zelf, dat ook vader Hendrik en grootmoeder Emma veel van de prinses hielden en ook met haar optrokken. Na het overlijden van die twee, zo kort achter elkaar in hetzelfde jaar 1934, was er grote eenzaamheid in het paleis. Gelukkig heeft dat maar kort geduurd. Prins Bernhard bracht de nodige drukte met zich mee en op 31 januari 1938 deed nieuw leven haar intree in het paleis: prinses Beatrix! En in het jaar daarop werd de tweede dochter geboren: prinses Irene, een betekenisvolle naam in die tijd van oorlogsdreiging. Vrede!

Nog geen maand later (prinses Irene was op 5 augustus geboren) was de oorlog uitgebroken in Europa. Op 1 september waren de Duitsers Polen binnengevallen. En de ouderen onder ons weten allemaal, hoe ’t verder gegaan is. Vijf ellendige jaren braken aan. Op 10 mei 1940 werd Nederland overvallen. We waren niet zo goed bewapend. Colijn was altijd zuinig geweest! Trouwens, het had toch niets geholpen, want we waren geen partij voor het hypermoderne Duitse leger. Toch hielden onze jongens nog vijf dagen stand. Er is hevige strijd geleverd aan de Grebbelinie, rond Rotterdam en de Afsluitdijk en op vele andere plaatsen. Generaal Winkelman kon trots zijn op zijn manschappen. Het genadeloze bombardement op Rotterdam, waarbij we onlangs nog hebben stilgestaan, heeft het moreel in ons land gebroken.

Ondertussen had de Koninklijke familie ons land verlaten. Velen spraken daar schande van. Ze noemden het een vlucht. Maar zó was koningin Wilhelmina niet! Integendeel, zij was een echte vechtster. Zij had dan ook de bedoeling om vanuit Engeland beter strijd te kunnen leveren voor ons land. Wat zouden we er aan gehad hebben, wanneer de Koninklijke familie in Duitse gevangenschap geraakt was?

De oude hofprediker ds. Welter vertolkte de gevoelens van velen met zijn gedicht:

13 mei 1940

Neen, ’t was geen vlucht die u weg deed gaan,
Maar volgen, waar God u riep.
Wij vragen niet wat in u is doorstaan:
Een strijd, hoe zwaar, hoe diep.

Wij knielen naast en met u neer
Omhoog tot God de blik, de handen:
Geef Neerland aan Oranje weer,
Oranje aan de Nederlanden!