Zachtmoedig en nederig

Mattheüs 11, 29
“Want ik ben zachtmoedig en nederig van hart.”

Eén van de mooiste waarden in het leven is wel die van de zachtmoedigheid. Christus Zelf heeft ons die zachtmoedigheid voorgehouden in Zijn gesprekken met de discipelen: “Leert van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart.” Hij heeft ons die houding ook voorgeleefd. Uit heel Zijn leven, alles wat Hij sprak en deed, vooral uit Zijn omgang met mensen die in de maatschappij niet geaccepteerd werden, komt die zachtmoedigheid naar voren. Hij scheldt niet terug als er op Hem gescholden wordt, Hij verdroeg spot en laster en onrecht en gaf Zich vrijwillig over aan een schandelijke terechtstelling. Men hoonde Hem, maar Hij zweeg, men klaagde Hem aan, maar Hij antwoordde op niets; Hij werd getrapt en geslagen, maar Hij verdroeg het. Hij werd gekruisigd, maar Hij bad voor Zijn beulen. In al datgene, wat Hem overkwam, bleef Hij een zachtmoedig mens.

Hij leefde naar de regels die Hij de discipelen Zelf had voorgehouden in de Bergrede (Mattheüs 5, 5): “Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven.” Hier wordt een lijn getrokken naar de wetgeving in het Oude Testament. “Jullie hebt gehoord, zei Hij, hoe tot de ouden gezegd is: Oog om oog en tand om tand. Maar Ik zeg u de boze niet te weerstaan, doch wie u een slag geeft op de rechterwang, keer hem ook de andere toe; en wil iemand met u rechten en uw hemd nemen, laat hem ook uw mantel… Gij hebt gehoord, dat er gezegd is: Gij zult uw naaste liefhebben en uw vijand zult gij haten. Maar Ik zeg u: heb uw vijanden lief en bid voor wie u vervolgen.” (Mattheüs 5, 38-44).

Heel Zijn leven heeft Jezus deze woorden in de praktijk gebracht!

Toen Hij op weg was naar Jeruzalem en Zijn discipelen vooruitzond naar een Samaritaanse stad om voor een onderkomen te zorgen, toen wilden de Samaritanen hen geen onderdak verlenen. Er bestond toen immers een grote rivaliteit tussen Joden en Samaritanen net als nu tussen Joden en Palestijnen. Jakobus en Johannes, de voormannen van de discipelen waren woedend en zeiden: “Heer, wilt u dat we zeggen dat vuur van de hemel neerdale om die stad te verwoesten?”

Maar Jezus zei: “Jullie weten niet wat je zegt… de Mensenzoon is niet gekomen om zielen te verderven, maar zielen zalig te maken.” Zielen, daar worden gewoon mensen mee bedoeld. Dus: geen haat en geen wraak, maar geef de mensen geluk en blijdschap!

Zelfs tegenover de Farizeeën en Sadduceeën, die Hem probeerden er in te laten lopen, en tegenover een man als Judas, die Hem zou verraden, en tegenover Petrus, die Hem verloochende, was Hij zachtmoedig. Alleen toen Hij in de tempel kwam en het gesjacher van de kooplui zag, toen greep toorn Hem aan en wierp Hij de tafels omver. Maar dat was niet voor Zijn eigen eer, maar voor Gods eer.

“Leert van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart.”

Ja, wij kunnen van Hem leren! En dat hebben Zijn volgelingen ook gedaan. Ik denk aan een man als Stefanus, de eerste Christelijke martelaar. Hij staat daar, bedolven onder de stenen van zijn vijanden, met de handen biddend omhoog: “Heer, reken hun deze zonde niet toe!” (Handelingen 7, 58v). Ook in de brieven van Paulus wordt ons zachtmoedigheid en vriendelijkheid bij herhaling voorgehouden. Luister maar naar Galaten 5: “Maar de vrucht van de Geest is liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid, zelfbeheersing” (vers 22).

In al deze voorbeelden, waarin ons de zachtmoedigheid wordt voorgehouden, zien we iets terug van de levenshouding van de aartsvaders. Zoals bij Abraham. Hij woonde samen met zijn neef Lot in het beloofde land. Hun herders kregen onenigheid over de weidegrond voor hun kudden. Toen nam Abraham zijn neef mee naar boven op een berg en liet hem al het land zien, links en rechts. Hij zei “Laten we er toch geen ruzie over maken, er is land genoeg. Kies jij maar: daar links ligt het vruchtbare Jordaan-land, wil jij dat? Goed, dan neem ik het heuvelland daar rechts.”

En zo ging het ook met Jozef. Hij had wrok en haat kunnen hebben tegenover zijn broers, die hem zo slecht behandeld hadden door hem als slaaf naar Egypte te verkopen. Maar veel later, toen hij onderkoning van Egypte was geworden, liet hij zijn broers naar Egypte komen, omdat er in Palestina grote hongersnood was. Hij had ze toen gevangen kunnen nemen, maar dat doet hij niet, integendeel, hij is aardig tegenover hen en zegt: “Ik ben Jozef, jullie broer, leeft mijn vader nog?” De broers schrokken natuurlijk, maar Jozef gaat hartelijk verder: “Komt toch naderbij.” Daarop kwamen ze dichterbij. En Jozef zei: “Ik ben uw broeder Jozef, die gij naar Egypte verkocht hebt. Maar weest nu niet zo verdrietig en angstig, want om u in leven te houden heeft God mij voor u uit gezonden…” En hij kuste al zijn broers en zond ze beladen met voedsel en geschenken terug, met de hartelijke groeten aan zijn oude vader.

In Numeri 12 lezen we, dat Mozes een zeer zachtmoedig man was, meer dan enig ander mens op de aardbodem. Dat wekt wel eens afgunst en irritatie. Dat zien we hier bij Mozes’ broer en zuster, Aäron en Mirjam. Ze waren jaloers! We lezen dan, hoe Mirjam door God werd gestraft met melaatsheid. Maar Mozes liet dit niet toe. Hij kwam voor zijn zus op. Hij riep tot de Heer: “O God, genees haar toch!” Totaal geen wrok, alleen maar meeleven. En God luisterde naar Zijn knecht. Zo is het ook gebeurd met Gods volk in de woestijn.

Toen ze het moeilijk kregen, gaven de Israëlieten Mozes de schuld: “Had ons maar in Egypte gelaten!” Mozes pleitte altijd weer voor zijn volk om het goed te maken met God. Dat is zachtmoedigheid! Dat je vergevingsgezind bent en de ander een goed hart toedraagt. We moeten het niet verwarren met slapte en laksheid. Integendeel, er schuilt juist moed in en kracht.

In de kerkgeschiedenis hebben veel martelaren en heilige mensen die zachtmoedigheid getoond. Ik denk aan de vele Joden, die in de Middeleeuwen door Christenen zijn vervolgd. Ik denk ook aan de vele Christenen, die Jezus’ voorbeeld volgden en zachtmoedig waren jegens hun vijanden. Zo heb ik eens ergens gelezen van een edelman, die met zijn gevolg de moordenaar van zijn broer tegenkwam. Hij greep hem beet, maar de man knielde neer en smeekte om genade. De edelman kreeg berouw en liet hem los. Maar zoals het gaat, de anderen waren ’t er niet mee eens. Ze zeiden zelfs, dat de edelman laf was. Nou, dat liet-ie zich natuurlijk niet zeggen en weer ging hij op zoek naar de moordenaar van zijn broer. Hij nam hem gevangen en wilde hem doden. Maar deze knielde neer en zei: “Heb toch medelijden met mij, edele heer, ter wille van Hem, Die medelijden had met u en alle mensen, toen Hij door Zijn dood de wereld verloste.”En weer kreeg de edelman medelijden. Maar opnieuw beschuldigden ze hem en ook deze keer wilde hij zijn vijand doden. Toen – voor de derde maal- bad de man om genade en de edelman vergaf de moordenaar van zijn broer, nu helemaal en voor goed.

’s Avonds op dezelfde dag kwamen ze in een kerk, en daar zag een man, terwijl hij knielde voor het heilige kruis, hoe Christus met Zijn hoofd naar iemand knikte. Hij vroeg aan de edelman, wie hij toch was en wat voor barmhartigheid hij gedaan had, dat Christus naar hem knikte. Toen vertelde de edelman, dat hij een krijgsman was in zijn land, maar vandaag voor het eerst zachtmoedig was geweest.

Een mooi verhaal vindt u niet? Is het ook uw verhaal of mijn verhaal? Zou Christus ons ook toeknikken? Hij zelf heeft ons een voorbeeld van zachtmoedigheid gegeven, door Zijn leven te geven aan het kruis. Ligt door niet ook ónze opdracht? Zachtmoedig te zijn, zelfs tegenover je ergste vijanden? Laten we toch oppassen elkaar zo gauw te veroordelen. We moeten elkaar in liefde begeleiden en verder helpen! Een zachtmoedig mens bereikt meer dan iemand die van wrok is vervuld.

“Wat ziet gij de splinter in andermans oog, maar de balk in eigen oog ziet gij niet?”

“Leert toch van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart!”

Amen.