Categorie: De vrouw in het geloof

Als je op Internet gaat kijken, kom je verschillende artikelen tegen over de Vrouw in de Islam.

Een beroemde passage uit de Koran is de volgende:
De mannen en vrouwen die zich (aan God) hebben overgegeven, de gelovige mannen en vrouwen, de onderdanige mannen en vrouwen, de oprechte mannen en vrouwen, de geduldige volhardende mannen en vrouwen, de deemoedige mannen en vrouwen, de mannen en vrouwen die aalmoezen geven, de mannen en vrouwen die vasten, de mannen en vrouwen die hun schaamstreek kuis bedekt houden, de mannen en vrouwen die God veel gedenken, voor hen heeft God vergeving en een geweldig loon klaargemaakt. (Koran 33:35)

Een mooi overzicht geeft: “De plaats van de Vrouw in pure Islam” door M. Rafiqul-Haqq en P. Newton.
In dit artikel wordt sterk de autonomie van de man benadrukt. De man is in velerlei opzicht superieur aan de vrouw! Ga het zelf maar lezen!

In een ander artikel op de website van “Risallah.com”: “De positie van de Vrouw in de Islam” las ik het volgende:
De positie van de vrouw neemt een waardevolle plaats in de Islam. Haar aanwezigheid zal vaak een rol spelen in het dagelijkse leven van elke moslim. De moslimvrouw is immers de helft van de maatschappij, zij voedt haar kinderen op, die later een verantwoordelijke taak met zich mee zullen dragen en die later een grote rol zullen hebben in deze maatschappij. Zij is voor haar kinderen de eerste leerschool. Hij maakte haar de baas over haar kinderen.

Ook een mooi artikel is: “Hoe behandel je je vrouw in de Islam?”
De goede behandeling van vrouwen is een sleutel tot het Paradijs. Aboe Hoerairah (radiAllahoe  ´anhoe) vertelde dat de Profeet (vzmh) zei: “De besten onder jullie zijn degenen die het beste voor hun vrouwen zijn.” (Soeyoeti in “Djaami ´oes- Saghier” en Tirmidhi)Anas (radiAllahoe  ´anhoe) overleverde van de Profeet (vzmh): “Zal ik jullie vertellen wie de besten onder jullie zijn? De vriendelijke man en degene met een goed karakter die zijn vrouw eervol behandelt wanneer hij ertoe in staat is.”(Daylami)

Nog een goed artikel is: “Gelijkwaardigheid van man en vrouw in de Islam“.
Het gegeven dat moslimvrouwen zich tot kort geleden niet of nauwelijks bezighielden met koranexegese (tafsir) is waarschijnlijk een belangrijke oorzaak van het aanhoudende beeld dat in de islam de vrouw ondergeschikt is aan de man. De afgelopen decennia hebben verschillende vrouwelijke moslimintellectuelen aangetoond dat meer aandacht voor vrouwelijke aspecten in de openbaringsteksten en ruimte voor de stem van vrouwen bij de interpretatie daarvan, belangrijk zijn om recht te doen aan de feitelijke koranische boodschap van rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Culturele aspecten hebben overigens waarschijnlijk nog meer invloed op het halsstarrige beeld van de ondergeschikte moslimvrouw. Vooralsnog blijken namelijk vooral cultuurgebonden opvattingen en praktijken behoorlijk resistent te zijn tegen de zich snel verspreidende nieuwe religieuze inzichten.
Door: Ceylan Weber.

Ga zelf naar Internet en lees dit artikel uit, het is zeker de moeite waard!

Kenmerkend voor de Islamitische vrouw is het dragen van een sluier. Maar in de Joodse traditie was dat ook gebruikelijk. Een Rabbijnse uitspraak is bijvoorbeeld: “Het is niets voor de dochters van Israël om onbedekt naar buiten te gaan” en “vervloekt zij de man, die het toestaat dat het hoofdhaar van zijn vrouw gezien wordt… een vrouw, die haar hoofdhaar toont om zichzelf te tooien, brengt armoede.” Het niet bedekken van het haar van de vrouw wordt gezien als “naaktheid”. Maar soms ook gaf het de vrouw een bepaalde luxe en statigheid. Het drukte ook wel de superioriteit van edele vrouwen uit. Het liet meestal de ontoegankelijkheid van een getrouwde vrouw zien. Joodse vrouwen bleven een sluier dragen tot de negentiende eeuw. Vandaag dragen Joodse vrouwen een sluier alleen nog in de synagoge.

Hoe is het in de Christelijke traditie? Bekend is de uitspraak van de apostel Paulus in 1 Korinthiërs 11,3-10: “Christus is het hoofd van de man, de man het hoofd van de vrouw en God het hoofd van Christus. Iedere man, die met bedekt hoofd bidt of profeteert, maakt zijn hoofd te schande. Maar een vrouw maakt haar hoofd te schande, wanneer ze met onbedekt hoofd bidt of profeteert, want ze is in dat geval precies als een kaalgeschoren vrouw. Een vrouw, die haar hoofd niet bedekt, kan zich maar beter laten kaalknippen. Wanneer ze dat een schande vindt, moet ze haar hoofd bedekken… Een man mag zijn hoofd niet bedekken, omdat hij Gods beeld en luister is. De vrouw is echter de luister van de man. Daarom, en omwille van de engelen, moet een vrouw zeggenschap over haar hoofd hebben.” Ook in de huidige Rooms Katholieke Kerk is het wettelijk geboden, dat vrouwen hun hoofd bedekken. En in de orthodoxe Protestantse Kerken is het ook geboden, dat vrouwen met bedekten hoofde ter kerke gaan. Bij de Amish en Mennonieten zijn vrouwen altijd nog gesluierd, als teken van de afhankelijkheid van de vrouw van de man en van God.

De Islam heeft wat dit betreft duidelijke regels: “Zeg tegen de gelovige mannen, dat zij hun ogen neerslaan en hun kuisheid bewaken, dat is reiner voor hen. Voorwaar, Allah is Alwetend over wat zij bedrijven. En zeg tegen de gelovige vrouwen, dat zij haar ogen neerslaan en haar kuisheid bewaken, en haar sieraad niet tonen, behalve wat daarvan zichtbaar is. En zij moeten de sluiers over haar boezem dragen… “(24,30-31). Kuisheid is heel belangrijk! “O Profeet, zeg tot jouw echtgenotes en tot jouw dochters en tot jouw vrouwen van de gelovigen, dat zij haar overkleden (Djilbab) over zich heen laten hangen. Op die manier is het makkelijk haar te herkennen en worden zij niet lastig gevallen” (33,59). Het enige doel van de sluier in de Islam is dus bescherming. Het is geen teken van mannelijke autoriteit over de vrouw of vrouwelijke onderwerping aan de man (zoals in het Christendom). De Islamitische filosofie gaat altijd uit van: het is beter te voorkomen dan te genezen! Door de sluier wordt de vrouw beschermd. In onze wereld wordt dit meestal een beetje belachelijk gemaakt. Dan wordt gezegd, dat de beste bescherming van de vrouw haar opvoeding, beschaafd gedrag en zelfbedwang is. Maar waarom is het dan tegenwoordig heel gevaarlijk voor een vrouw om ‘s-avonds alleen over straat te lopen? En waarom laat het spotje van “Slachtoffer Hulp” de aanranding van een jonge vrouw zien? Om over de seksuele intimidatie op de werkvloer maar niet te spreken! In Canada bijvoorbeeld wordt er iedere 6 minuten een vrouw aangerand. Wat is er toch aan de hand met onze maatschappij? Hoe kan het, dat een hoofddoek gedragen door Rooms Katholieke nonnen als “heilig” wordt beschouwd (terwijl het eigenlijk een teken van de autonomie van God en de man is), en, wanneer het gedragen wordt door Moslim-vrouwen, voor haar bescherming, als teken van onderdrukking wordt beschouwd?

HET BOEKJE EINDIGT MET EEN EPILOOG

Ontvangen alle Moslimvrouwen nu de respectvolle behandeling, zoals in het boekje beschreven? Helaas, nee! Er zijn vandaag aan de dag veel verschillende houdingen ten opzichte van vrouwen in de Moslimwereld. Bijna alle Moslim -maatschappijen zijn afgeweken van de idealen van de Islam ten opzichte van vrouwen. Er is een grote tegenstelling tussen de conservatieve door traditie gevormde en de meer Westerse liberale richting. De eerste berooft de vrouwen van veel rechten, die door de Islam aan haar zijn gegeven. De autonomie van de man speelt hier de hoofdrol en de vrouw wordt echt gediscrimineerd. Bij de geboorte al wordt zij met minder vreugde ontvangen dan een jongen . Zij krijgt minder kans op scholing, geen erfdeel, staat voortdurend onder toezicht, zodat zij zich niet onbeschaafd kan gedragen (terwijl haar broer dat wel mag!). Zij kan zelfs worden gedood, als zij datgene doet, waar haar mannelijke familieleden altijd over opscheppen. En zij krijgt pas een betere positie, als zij het geluk heeft moeder te worden van (vele) zonen!

Aan de andere kant heb je de meer liberale Moslims, die de Westerse manier van leven hebben overgenomen. Dat betekent, dat vrouwen geen sluier meer dragen en meer om haar uiterlijk bekommerd zijn dan om haar geestelijk welzijn. Zij besteed haar leven aan het realiseren van haar vrouwelijkheid in plaats van het vervullen van haar menselijkheid! Er ligt een groot gat tussen wat Moslims dienen te geloven en wat ze daadwerkelijk in praktijk brengen. Dit is niet van de laatste tijd, het is er al eeuwen lang. Dit heeft grote gevolgen op allerlei gebied: in de politiek, de economie, het maatschappelijk leven, de wetenschap enz. Wat de vrouw overkomt is slechts een symptoom van een ergere ziekte. De Islam is van haar oorsprong afgedwaald. Er moet nodig een herbezinning en herbeleving komen!

Wat er gezegd is over de positie van de vrouw in het Joodse en Christelijke geloof moet ook bezien worden vanuit de context. Zo leefden de oude Joodse stammen in een vrouwonvriendelijke Arabische wereld. Hetzelfde geldt voor de Grieks-Romeinse cultuur, waardoor de grote kerkvaders beïnvloed werden. In dit licht bezien is de Islam een correctie van het Joodse en Christelijke geloof. De Islam moet niet worden gezien als een concurrent, maar meer als een soort vervulling van het Joden- en Christendom.

Tenslotte nog een advies aan de gehele Moslimgemeenschap. Van veel vrouwen zijn haar fundamentele rechten afgenomen. Dat dient hersteld te worden! De Moslimgemeenschap moet wereldwijd een verordening uitgeven, waarin de rechten van de vrouw beschreven staan. Verder moeten we de moed hebben om cultuurgebonden tradities van onze voorvaderen, die van de Islam afwijken, te verwerpen. Dat deed Mohammed ook in zijn tijd. Wij moeten ook kritisch staan tegenover de invloeden van het Westerse leven. Er moet zinvolle interactie komen tussen de verschillende leefwijzen. Het is toch van de gekke, dat de godsdienst, die de status van vrouwen radicaal heft veranderd, ja verbeterd, nu wordt beschuldigd van vrouwenonderdrukking. De niet-Moslims moeten zich realiseren, dat er een groot gat bestaat tussen het geloof en de praktijken van de Moslims. Precies zoals dat ook bij Joden en Christenen het geval is! Laat daar een dialoog over komen! De Islam zou moeten worden erkend als een godsdienst, die de vrouw vele rechten heeft gegeven, vele eeuwen geleden, die onze wereld pas nu heeft toegekend. Geen wonder dus, dat van de mensen die voor de Islam kiezen verreweg de meesten vrouwen zijn!

Een groot verschil tussen de Bijbel en de Islam betreft het erfrecht. In de Bijbel kunnen vrouwen niet erven, omdat zij zelf tot het erfgoed behoren. Zij zijn het eigendom eerst van de vader en daarna van de echtgenoot. Zo lezen we in Numeri 27, 1-11:

1-2  De dochters van Selofchad, die tot een geslacht behoorden dat van Jozefs zoon Manasse afstamde – Selofchad was een zoon van Chefer, de zoon van Gilead, de zoon van Machir, de zoon van Manasse – kwamen naar de ingang van de ontmoetingstent en wendden zich tot Mozes, de priester Eleazar, de leiders en het hele volk. Deze vrouwen, Machla, Noa, Chogla, Milka en Tirsa genaamd, legden hun het volgende voor:
2 [1–2] 3  “Onze vader is in de woestijn gestorven. Hij behoorde niet tot de aanhangers van Korach, die tegen de HEER in opstand kwamen, maar is om zijn eigen zonden gestorven. Hij had geen zonen.
4  Moet de naam van onze vader nu uit de familie verdwijnen omdat hij geen zoon heeft nagelaten? Wijst u ons, net als de broers van onze vader, een stuk grond toe.”
5  Mozes legde hun zaak aan de HEER voor,
6  en de HEER zei tegen Mozes:
7  “Selofchads dochters hebben gelijk. Je moet hun inderdaad een stuk grond in bezit geven, net als de broers van hun vader. Wat hun vader toekwam moet op hen overgaan.
8  En zeg tegen de Israëlieten: “Wanneer iemand sterft zonder een zoon na te laten, moet zijn bezit overgaan op zijn dochter.
9  Heeft hij geen dochter, dan moet zijn bezit aan zijn broers gegeven worden.
10  Heeft hij geen broers, dan moet zijn bezit aan de broers van zijn vader gegeven worden.
11  Heeft zijn vader geen broers, dan moet zijn bezit aan zijn naaste bloedverwant gegeven worden; dat is dan zijn erfgenaam. Dit is een wettelijke bepaling voor alle Israëlieten, door de HEER aan Mozes gegeven.” “

Pas als er geen zoon is kunnen de dochters erven. De moeder kan helemaal niet erven van haar man. Geen wonder dus, dat weduwen en weesmeisjes het meest behoeftig waren in de Joodse maatschappij. In het Christelijke westen is dit heel lang zo gebleven, tot laat in de 19e eeuw!

In het oude Arabië was het ook zo, maar Mohammed heeft daar een abrupt einde aan gemaakt. “Voor de mannen is er een aandeel in wat achtergelaten wordt door de ouders en de verwanten, en voor de vrouwen is er een aandeel in wat achtergelaten wordt door de ouders en de verwanten, of het weinig of veel is: een vastgesteld aandeel.”(4,7). De algemene regel is dat het vrouwelijk deel de helft van het mannelijk deel is. Dit lijkt onrechtvaardig, maar men dient ook rekening te houden, dat de financiële verantwoordelijkheid van de man veel groter is dan die van de vrouw. Zo heeft hij te zorgen voor zijn vrouw en kinderen, terwijl de vrouw haar eigen bezit (bruidsschat en zo) voor zich zelf mag gebruiken.

Zoals gezegd had de weduwe in het Joodse geloof het erg moeilijk. Zo was het verplicht, dat een kinderloze weduwe de broer van haar overleden man trouwde, om kinderen te verkrijgen (het zogenaamde zwager-huwelijk). Dit staat beschreven in Genesis 38,8: “Toen zei Juda tegen Onan: Vervul je zwagerplicht: trouw met de vrouw van je broer en verwek voor je broer nakomelingen bij haar”. Bij de Arabieren in de tijd van Mohammed was het ook zo. Maar de profeet kreeg een visioen dat het anders moest. Er moest voor de weduwen gezorgd worden, zonder verplichting dat zij moest hertrouwen met een familielid.

We willen het nu hebben over de kwestie van de polygamie. In de Bijbel wordt dit niet veroordeeld. Er staat zelfs dat koning Salomo 700 vrouwen had! De enige beperking is het verbod op het trouwen met de zus van je vrouw (Leviticus 18,18). De Talmud adviseert verder een maximum van 4 vrouwen. Tot in de 16e eeuw bleef dit een Joods gebruik. In het N.T. is polygamie ook niet verboden, maar in het Romeinse Rijk was het niet toegestaan. In de Koran staat het volgende: “En indien jullie vrezen de (vrouwelijke) wezen niet rechtvaardig (in haar recht op een bruidsschat) te behandelen, trouwt dan met de vrouwen (niet de vrouwelijke wezen) die jullie aanstaan, twee, drie of vier. Als jullie vrezen haar niet rechtvaardig te kunnen verzorgen, dan (alleen) één” (4,3). We zien hier, dat de Koran de polygamie niet zo zeer aanmoedig, maar wel in noodgevallen tolereert.

Het heeft ook te maken met het vrouwenoverschot in de wereld. In Guinee bijvoorbeeld zijn er 122 vrouwen tegenover 100 mannen! Wat gebeurt er in zo’n geval? Sommige landen zijn voorstanders van het celibataire leven, in andere landen worden meisjes gedood, wat nu nog gebeurt. Weer anderen zien een oplossing in het tolereren van prostitutie, homoseksualiteit, en het hebben van buitenechtelijke relaties. Voor de Afrikaanse landen van vandaag geldt het toestaan van het polygame huwelijk als de meest eerbare oplossing. Iets, wat in de Westerse landen vaak gezien wordt als vernedering van de vrouw. Het is zelfs zo, dat Afrikaanse vrouwen er bij hun mannen op aandringen een tweede vrouw te nemen, zodat zij zich niet eenzaam hoeven te voelen! Bij een onderzoek in Kenia bleek maar liefst 76% van de vrouwen positief aan te kijken tegen polygamie.

Natuurlijk speelt zo’n vrouwenoverschot in tijden van oorlog een grote rol. Dit was bijvoorbeeld het geval bij de Amerikaanse Indiaanse stammen en dichterbij in Duitsland na de 2e wereldoorlog. De bezetters van Duitsland konden tegen een paar sigaretten of een stuk chocolade iedere vrouw krijgen! Je kunt de vraag stellen: wat geeft de vrouw meer waardigheid: een gerespecteerde tweede vrouw zoals in Afrika en bij de Indianen of feitelijk een prostituee zoals bij de zogenaamde beschaafde “bondgenoten”?

In de huidige wereld met de massavernietigingswapenen zou polygamie een noodzakelijke manier van overleven kunnen worden. In Amerika is er nu al, vooral bij de jonge zwarte vrouwen, een groot vrouwenoverschot. Er zijn ook veel scheidingen. Er wordt wel gezegd, dat kinderen er bij gebaat zouden zijn, wanneer er in plaats van scheiding een tweede vrouw bij kwam in het gezin. In Mormoonse kringen wordt de polygamie nog gepraktiseerd. Daar wordt geloofd, dat polygamie een ideale manier is voor de vrouw om zowel carrière te maken als kinderen te krijgen, omdat de vrouwen elkaar helpen bij het verzorgen van de kinderen. In de Islam is de vrouw vrij om een reeds getrouwde man te trouwen. Zij kan er niet toe worden gedwongen. Ook kan een vrouw in het huwelijkscontract laten bepalen, dat haar man geen tweede vrouw mag trouwen. In de huidige tijd wordt polygamie in Islamitische landen niet veel meer toegepast, omdat de aantallen mannen en vrouwen elkaar aardig in evenwicht houden. Misschien is polygamie daar wel zeldzamer dan buitenechtelijke affaires in Westerse landen! De beroemde Evangelist Billy Graham heeft eens gezegd: “De Christelijke landen maken een grote show van monogamie, maar in feite praktiseren zij polygamie!” Er moet nog gezegd worden, dat in de meeste zowel Islamitische als niet-islamitische landen polygamie verboden is.

Er ligt een belangrijk verschil tussen de drie grote geloven op het punt van de echtscheiding. In het Joodse geloof is het zonder meer toegestaan, bij de Christenen is het verboden. Dat heeft te maken met het woord van Jezus: “En Ik zeg jullie: wie zijn vrouw verstoot, drijft haar tot overspel – tenzij er sprake was van een ongeoorloofde verbintenis; en ook wie trouwt met een verstoten (gescheiden) vrouw, pleegt overspel”. In het Oude Testament ligt het heel anders: “Het volgende kan zich voordoen: iemand heeft een vrouw getrouwd, maar om de een of andere reden is hij ontevreden over haar. Hij schrijft een scheidingsbrief, die hij bij haar vertrek aan haar meegeeft. Ze gaat bij hem weg en wordt de vrouw van een ander. Maar dan krijgt die tweede man een afkeer van haar, en ook hij schrijft een scheidingsbrief en geeft haar die bij haar vertrek mee; of de man die als tweede met haar getrouwd is, komt te overlijden. In zo’n geval mag de eerste man, die van haar gescheiden is, haar niet opnieuw tot vrouw nemen, nu zij voor hem onrein geworden is”.(Deuteronomium 24,1-4).

De vraag is natuurlijk, wanneer een man “ontevreden” is over zijn vrouw. Hele discussies zijn daarover losgebarsten. De één zegt: seksueel wangedrag, de ander: ze kan niet koken, een derde gewoon: ik vind haar niet meer lief of mooi. In het Nieuwe Testament wordt meestal uitgegaan van het eerste, terwijl in de Joodse wet elke man vrij is om zonder meer te scheiden. He Oude Testament verplicht de man zelfs om te scheiden van een “slechte vrouw”: “Een slechte vrouw brengt vernedering, een treurig gezicht en pijn in het hart. Bij een vrouw is de zonde begonnen, door haar moeten wij allen sterven… Als ze je niet gehoorzaamt, ban haar dan uit je leven.”(Prediker 25,23-26). De Joodse Talmud heeft zelfs verplicht gesteld van een onvruchtbare vrouw te scheiden. Maar vrouwen zelf kunnen geen scheiding starten. Wel kan een vrouw bij het Joodse Hof een scheiding eisen, als haar man bijvoorbeeld lichamelijk beperkt is of zijn echtelijke verplichting niet kan nakomen. Het Hof kan de vrouw dan in het gelijk stellen, maar alleen de man zelf kan de scheidingsbrief meegeven. De man kan hiertoe niet gedwongen worden. Hij kan haar zelfs ongescheiden verlaten en een andere vrouw trouwen. Maar de verlaten vrouw kan geen andere man trouwen, omdat zij volgens de wet nog getrouwd is. Zo’n vrouw wordt een “geketende”(agunah) genoemd. Dat zouden er in Israël zo’n 16.000 zijn!

In de Islam wordt een middenweg bewandeld: je mag wel scheiden, maar liever niet! Voordat het zo ver komt, moeten er allerlei bemiddelingspogingen worden gedaan. Ook de vrouw heeft het recht om te scheiden. Maar dan moet zij wel de bruidsschat teruggeven, als eerlijke compensatie voor de man, die zijn vrouw kwijt raakt! Door dit recht van de Islamitische vrouw probeerden ook Joodse vrouwen in de Islamitische gemeenschappen van de 7e eeuw scheidingsbrieven te krijgen bij Islamitische gerechtshoven. De Rabbijnen verklaarden deze brieven onwettig.

In de Islam wordt de vrouw met respect behandeld. Moslims kunnen niet zo maar van hun vrouw scheiden, omdat zij haar niet meer aantrekkelijk vinden. “Een gelovige man dient een gelovige vrouw niet te haten. Wanneer hij zich stoort aan een van haar (karakter)eigenschappen, dan zal hij tevreden zijn met een andere”. (Muslim). Maar ja, soms is een huwelijk niet meer te redden! Dan geeft de Koran de volgende adviezen: “En wat betreft haar (echtgenotes) waarvan jullie ongehoorzaamheid vrezen : 1. vermaant haar, en als dat niet helpt: 2. Negeert haar in bed, en als dat niet helpt: 3. Slaat haar (licht); tenslotte 4. En als jullie een breuk tussen hen beiden vrezen, stuurt dan een bemiddelaar van zijn familie en een bemiddelaar van haar familie, indien zij een verzoening wille, zal Allah tussen hen beiden een verzoening bewerkstelligen”(Koran 4,34-35). Het slaan van vrouwen blijft een probleem! In de Islam is het een lichte straf om vrouwen te corrigeren, maar in de Talmud mag een man zijn vrouw al slaan, als zij haar huishoudelijke taken niet goed vervult. Hij mag hierbij zelfs gebruik maken van de zweep!

En dan nu de houding tegenover de ouders. In het Oude Testament staat bv: “Wie een vloek uitspreekt over zijn vader of zijn moeder (hen uitscheldt), moet ter dood gebracht worden (Leviticus 20,9) en “Een wijze zoon geeft zijn vader veel vreugde, een dwaas veracht zijn moeder “(Spreuken 15,20).  Over de moeders apart wordt niet gesproken. Bovendien erven moeders niets van hun kinderen, terwijl vaders dit wel doen. In het Nieuwe Testament is het al niet anders. Daar wordt zelfs gepleit om te breken met de ouders: “Wie Mij volgt, maar niet breekt met zijn vader en moeder, vrouw en kinderen, broers en zussen en ja zelfs met zijn eigen leven, kan niet Mijn leerling zijn”(Lukas 14,26). Toen Zijn moeder en broers Hem zochten en de menigte om Hem heen Hem daarop attendeerde, zei Hij: “Wie zijn Mijn moeder en mijn broers? Jullie zijn Mijn moeder en Mijn broers, want iedereen die de wil van God naleeft is Mijn broer en zuster en moeder” (Marcus 3,31-35).  Je kunt daaruit concluderen, dat de moeder niet echt met liefde en respect wordt behandeld in het Christendom, ondanks de verering van de maagd Maria in het Rooms Katholicisme. Binnen de Islam is het heel anders! Daar staan de ouders en zeker de moeder op een voetstuk. “En jullie Heer heeft bepaald, dat jullie niets dan Hem alleen aanbidden, en goedheid betrachten tegenover de ouders. Als een van de twee of beiden de ouderdom bereiken in jouw aanwezigheid, zeg dan nooit “foei” tegen hen, snauw hen niet af en spreek tot hen een vriendelijk woord. En wees zachtmoedig voor beiden, en nederig en liefdevol, en zeg: “O mijn Heer, schenk hun genade, zoals zij mij opvoedden toen ik klein was”(17,23-24). De moeder heeft een heel speciale plaats in de Koran: Een man vroeg aan de Profeet: wie moet ik het meest eren? De Profeet antwoordde: je moeder. En wie komt er daarna? vroeg de man. De profeet antwoordde: Je moeder! En wie komt er daarna? vroeg de man. De profeet antwoordde: Je moeder! En wie komt er dáárna? vroeg de man opnieuw. De profeet antwoordde: Je vader.”(Bukhari en Muslim). Tot op de dag van vandaag is de liefde voor de moeder zichtbaar in de Mohammedaanse huisgezinnen, iets waarop anderen jaloers kunnen zijn!

We willen het nu hebben over “overspel”. Hier ligt een verschil tussen de Koran en de Bijbel. In de Koran staat, dat overspel betrekking heeft op de buitenechtelijke verhouding van beide, zowel een getrouwde man als een getrouwde vrouw. De Bijbel beschouwt alleen de buitenechtelijke verhouding van een getrouwde vrouw als overspel. “Wie overspel pleegt met een getrouwde vrouw, een vrouw die een ander toebehoort, moet ter dood gebracht worden. Beide echtbrekers moeten worden gedood.”(Leviticus 20, 10).

Cruciaal zijn de bepalingen in Deuteronomium 22, 22-29: Ongeoorloofde betrekkingen.

22 Wanneer ergens een man aangetroffen wordt terwijl hij met een vrouw slaapt die met een andere man getrouwd is, dan moeten zij beiden sterven, de man die met de vrouw geslapen heeft, en de vrouw. Zo moet u het kwaad uit Israël wegdoen.

23 Wanneer een meisje nog maagd is, maar wel in ondertrouw met een man, en een andere man treft haar binnen de stad aan en slaapt met haar,

24 dan moet u hen beiden naar buiten brengen, naar de poort van die stad, en moet u hen met stenen stenigen totdat zij sterven; het meisje vanwege het feit dat zij binnen de stad niet om hulp geroepen heeft, en de man vanwege het feit dat hij de vrouw van zijn naaste vernederd heeft. Zo moet u het kwaad uit uw midden wegdoen.

25 Maar als de man het ondertrouwde meisje in het open veld aantreft, en de man haar vastgrijpt en met haar slaapt, dan moet alleen de man die met haar geslapen heeft, sterven.

26 Het meisje mag u niets doen, want het meisje heeft geen zonde begaan die de dood verdient. Deze zaak komt immers overeen met het geval dat een man zijn naaste aanvalt en deze om het leven brengt.

27 Hij trof haar namelijk aan in het open veld, en het ondertrouwde meisje riep, maar er was niemand die haar verloste.

28 Wanneer een man een meisje aantreft, een maagd die niet in ondertrouw is, en hij grijpt haar en slaapt met haar, en zij worden ontdekt,

29 dan moet de man die met haar geslapen heeft, aan de vader van het meisje vijftig zilverstukken geven, en zij zal hem tot vrouw zijn, omdat hij haar vernederd heeft. Hij mag haar al zijn dagen niet wegsturen.

Het wordt blijkbaar niet als een misdaad beschouwd, wanneer een getrouwde man slaapt met een ongetrouwde vrouw. Overspel is alleen een misdaad, wanneer een man, getrouwd of ongetrouwd, slaapt met een getrouwde vrouw. In dit geval zijn beide echtbrekers. De getrouwde vrouw is dus bepalend voor de echtbreuk. Hoe komt het, dat hier toch met twee maten gemeten wordt? Het wordt wel zo uitgelegd: de vrouw is het bezit van haar man, dus is overspel schending van het exclusieve recht van de echtgenoot op haar. Maar de vrouw had, als bezit van de man, geen dergelijk recht op hem. De Koran beschouwt een vrouw nooit als het bezit van een man. “En het behoort tot Zijn tekenen, dat Hij voor jullie van jullie eigen soort echtgenotes heeft geschapen, opdat jullie rust bij haar vinden, en Hij bracht tussen jullie liefde en barmhartigheid. Voorwaar, daarin zijn zeker Tekenen voor een volk dat nadenkt”(30,21). Liefde, barmhartigheid en rust, dat zijn de uitgangspunten voor een goed huwelijk in de Koran. Geen sprake van bezit van de een door de ander en van dubbele normen!

Nu de kwestie van de “geloften”. In de Bijbel wordt met twee maten gemeten. De man moet altijd zijn geloften nakomen. Voor de vrouw zijn die geloften niet noodzakelijk bindend. Die moeten namelijk eerst door haar man of vader goedgekeurd worden. “Maar als haar vader bezwaar maakt, zodra hij er van hoort, verliezen al haar geloften en verplichtingen die ze op zich genomen heeft hun geldigheid… Maar verklaart hij ze nadrukkelijk ongeldig als hij er van hoort, dan draagt hij de volle verantwoordelijkheid” (Numeri 30,2-15). Het woord van een vrouw is niet bindend, omdat zij eigendom is van de vader of van haar man. Dit heeft ook in onze Westerse cultuur doorgewerkt tot in het midden van de 19e eeuw, dus twee duizend jaar! Een getrouwde vrouw had geen wettige status. Zij mochten geen juridische handelingen verrichten, contracten sluiten en dergelijke. Binnen de Islam is de gelofte van man of vrouw bindend. “(Bij het verbreken van jullie eden) geldt Kaffarah hiervoor: het voeden van tien armen, zoals jullie gemiddeld jullie families voeden; of het hen kleden; of het vrijlaten van een slaaf. En wie dat niet vindt: het vasten van drie dagen. Dat is de Kaffarah voor het verbreken van jullie eden, die jullie zwoeren. Maar wees jullie eden getrouw!”(5,89). Voor zijn dochter of vrouw kan een man geen eed afleggen. Ook kan een man een eed, afgelegd door één van de vrouwelijke familieleden verwerpen. Een eed blijft altijd persoonlijk, of je man bent of vrouw.

Wie heeft de leiding in het gezin? De drie godsdiensten zijn het er over eens, dat dat de man is. Toch is er verschil in opvatting. De Joodse traditie gaat er van uit, dat de vrouw het bezit van de man is. Hierdoor kreeg je die dubbele maatstaven van overspel, het afleggen van geloften en ook het hebben van bezit. Zodra een Joodse vrouw trouwde, verloor ze de macht over haar bezit aan haar man. Uitspraak van Joodse Rabbijnen: “Is het niet logisch dat, aangezien hij de vrouw is gaan bezitten, hij ook haar bezittingen gaat bezitten?” In de praktijk ging het zo, dat een deel van het familiebezit aan de huwbare dochter werd geschonken om een partner aan te trekken. Een meisje was in een Joodse familie dus geen voordeel, alleen maar een last! Zodoende werd de geboorte van een dochter ook niet met blijdschap gevierd. De bruidsschat kwam de man, met wie ze trouwde, toe. En als ze na het huwelijk nog ging werken, wat ook van haar verwacht werd, het verdiende geld ging allemaal naar de man. Zij kon haar bezit slechts in twee gevallen terug krijgen: door echtscheiding of door de dood van de man. In het laatste geval kreeg zij alleen haar bruidsschat terug en niet ook een deel van de erfenis van de man.
Christenen volgden tot voor kort dezelfde traditie. Onder het Canoniek recht had een vrouw recht op de teruggave van haar bruidschat, als het tot scheiding was gekomen, tenzij zij schuldig was bevonden aan overspel. (Het canoniek recht is het kerkrecht dat door de Katholieke Kerk, de Anglicaanse Kerk en de Orthodoxe Kerk wordt vastgelegd en toegepast in de kerkelijke rechtbanken. Het is gebaseerd op de Bijbel, de apostolische traditie, de geschriften van de kerkvaders en de bevindingen van kerkleraren (de zogeheten doctores ecclesiae)- Wikipedia). In het Engelse recht staat bijvoorbeeld  “Datgene wat de man bezit is zijn bezit. Datgene wat de echtgenote bezit is het bezit van de echtgenoot.”(16,32). Een getrouwde vrouw werd behandeld als een kind, omdat zij aan haar man toebehoorde en daarom haar identiteit en bezit en ook familienaam verloor.

In de Islam gaat het er anders aan toe. Geen bruidsschat of enige betalingsverplichting van de vrouw. Het is de bruidegom, die een huwelijksgeschenk moet geven. Dit geschenk wordt eigendom van de vrouw en niemand kan het haar afnemen, ook niet als het tot een scheiding komt. “En geeft de vrouwen hun bruidsschatten als een schenking, maar wanneer zij zo goed voor jullie zijn iets van de bruidsschat terug te geven: eet er dan met plezier en welbehagen van…”(4,4). Ook wat zij gaat verdienen, is haar bezit. De man zorgt voor het levensonderhoud van het gezin. Beide echtgenoten erven van elkaar. Een getrouwde vrouw houdt ook haar eigen persoonlijkheid voor de wet en haar familienaam.

Van een Moslimvriendin in het Maasstad-Ziekenhuis ontving ik een boekje “Vrouwen binnen de Islam”, geschreven door een Amerikaanse professor Sherif Abdel Azim. Ik was wel benieuwd, wat daar in stond, en begon direct te lezen. Misschien zou het negatieve beeld, wat wij in ons land van de Islam hebben, wat bijgesteld kunnen worden! Ik herinner bijvoorbeeld aan het zogenaamde “kopvoddendebat” (wie heeft zo’n denigrerend woord nou bedacht?) in de 2e Kamer.

De schrijver richtte zich op de geloofsboeken van zowel de Islam als ook het Joden- en het Christendom: de Koran, de Thora (de eerste 5 boeken van het Oude Testament: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium). Dat deed hij, omdat je zo bij de zuivere vorm van het desbetreffende geloof komt. In de praktijk immers is dit geloof gemengd met allerlei overleveringen uit de cultuur. Zo heb je in verschillende Afrikaanse Mohammedaanse landen nog de vrouwenbesnijdenis, terwijl deze in Marokko en Turkije al lang verboden is.

Ik wil de bevindingen van het boekje graag aan u doorgeven, in mijn eigen woorden. Vooreerst moet gezegd worden, dat de schrijver tot opmerkelijke uitspraken komt. Centraal staat de kwestie van Eva en de zondeval, wat in het Joodse en Christelijke geloof zo’n geweldige impact heeft gekregen. Hierdoor is de vrouw blijvend in een zwart daglicht komen staan. Ik citeer uit het Bijbelboek Prediker enkele verzen: “En ik vond iets bitterder dan de dood: de vrouw, zelf een strik, haar hart een net, haar armen ketenen. Wie bij God in de gunst staat ontkomt haar, maar de zondaar wordt door haar gevangen. Zie, zo heb ik het gevonden, zegt de Prediker, het een bij het ander nemend om een eindoordeel op te maken. Wat ik voorts vurig gezocht maar niet gevonden heb: Op duizend heb ik een rechtschapen man gevonden, maar een rechtschapen vrouw heb ik onder zovelen niet gevonden”(Prediker 7, 26-28). Ook in Prediker 25 komt de vrouw er niet al te best af: “Alle kwaad valt in het niet bij het kwaad van een vrouw…  Bij een vrouw is de zonde begonnen, door haar moeten wij allen sterven”(vs.19 en 24). In veel Joodse gebedenboeken heb je het volgende gebed: “Geprezen zij God dat Hij mij niet als een heiden heeft geschapen. Geprezen zij God dat Hij mij niet als een vrouw heeft geschapen. Geprezen zij God dat Hij mij niet als een domkop heeft geschapen.”

In het Christendom worden de gevolgen van Eva’s zondeval nog erger gevoeld dan in het Jodendom. Immers voor de zonden der wereld, die daarvan een gevolg waren, is JEZUS Christus gestorven. Eva verleidde Adam, zo kwam de “erfzonde” tot stand en moest Christus sterven. Dit bracht de apostel Paulus er toe te schrijven in 1 Timotheüs 2: “De vrouw ontvangt zwijgend onderricht, in alle onderdanigheid. Onderricht te geven of zich boven de man te verheffen sta ik een vrouw niet toe; zij moet zich stil houden. Immers Adam is het eerst geschapen, daarna Eva. En niet Adam werd verleid, maar de vrouw liet zich verleiden en kwam ten val”(vs.11-14). Ook de kerkvaders gingen mee in dit spoor. Zo lees ik, dat de bekende Augustinus (4e eeuw) gezegd zou hebben: “Wat is het verschil of het in een vrouw of een moeder is, het blijft Eva, de verleidster, waarvoor we moeten uitkijken in iedere vrouw… Ik zie niet in wat er nuttig kan zijn voor een man in een vrouw, behalve het baren van kinderen”. Zelfs de grote Hervormer Maarten Luther kon geen enkel voordeel in de vrouw zien, behalve het in de wereld brengen van zoveel mogelijk kinderen: “Wanneer zij vermoeid raken of zelfs sterven, dat maakt niet uit. Laat haar sterven tijdens te bevalling, dat is waarom zij hier zijn”. Ik kan dit niet begrijpen, want volgens mij was Luther heel gelukkig getrouwd met zijn Katharina van Bora ( zie mijn artikelen over Luther op mijn website, deel VII).

De Koran spreekt heel anders over vrouwen. Lees maar 33,35: “Voorwaar, de mannen die zich aan Allah hebben overgegeven en de vrouwen, die zich hebben overgegeven, en de gelovige mannen en de gelovige vrouwen, en de gehoorzame mannen en de gehoorzame vrouwen, en de waarachtige mannen en de waarachtige vrouwen, en de geduldige mannen en de geduldige vrouwen, en de ootmoedige mannen en de ootmoedige vrouwen, en de bijdragen gevende vrouwen, en de vastende mannen en de vastende vrouwen en de mannen die over hun kuisheid waken en de vrouwen die daarover waken, en de mannen die Allah veelvuldig gedenken en de vrouwen die gedenken: Allah heeft voor hen vergeving bereid en een geweldige beloning”. Nog zo’n sprekende tekst: “En de gelovige mannen en de gelovige vrouwen zijn elkaars helpers, zij roepen op tot het behoorlijke en verbieden het verwerpelijke en zij onderhouden de shalat en geven de zakat, en zij gehoorzamen Allah en Zijn Boodschapper. Zij zijn degenen, die Allah zal begenadigen. Voorwaar, Allah is Almachtig, Alwijs”(9,71). Uit deze teksten blijkt duidelijk, dat man en vrouw gelijk zijn. Beiden zijn schepselen van God en geroepen om Hem te dienen en te aanbidden. De Koran vermeldt ook nergens, dat de man het evenbeeld van God is en de vrouw een bedriegster, een verleidster, een duivelse poort. Ook de taak van de vrouw is niet beperkt tot het baren van kinderen.

Het is niet verwonderlijk, wanneer je deze teksten leest, dat in de Thora de geboorte van een jongen wordt bejubeld en de geboorte van een meisje wordt betreurd. “Wees bij de geboorte van een jongen allen blij… Wees bij de geboorte van een meisje allen bedroefd… Wanneer er een jongen ter wereld komt, komt er vrede ter wereld… Wanneer er een meisje komt, komt er niks.” Een dochter is alleen maar een last voor haar vader: “Bewaak een eigenzinnige dochter streng, anders maakt ze je belachelijk bij je vijanden, bezorgt ze je geroddel in de stad, een oploop van het volk en maakt ze je bij velen te schande”(Prediker 42,11). Het is door deze houding tegenover meisjes, dat het bij de heidense Arabieren voor de komst van de Islam gebruikelijk was meisjes te doden. Mohammed verfoeide deze praktijken (Koran 16,58-59; 43,17; 81,8-9). In de Koran wordt geen onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes. De geboorte van een meisje wordt evenals de geboorte van een jongen als een zegen van God beschouwd. “Aan Allah behoort de heerschappij van de hemelen en de aarde. Hij schept wat Hij wil en Hij schenkt meisjes aan wie Hij wil en Hij schenkt jongens aan wie Hij wil”(42,49). De meisjes gaan hier voorop!

Hetzelfde, wat wij hier boven zagen, geldt ook voor het onderwijs aan vrouwen. In de Thora van de Joden staat nadrukkelijk, dat vrouwen zijn vrijgesteld van het bestuderen daar van. Het wordt zelfs zo gezegd: “Laat de woorden van de Thora eerder door vuur vernietigd worden dan dat het wordt overgebracht aan vrouwen”… “Degene die aan zijn dochter de Thora onderwijst is alsof hij haar iets onzedelijks onderwees”. Bekend zijn ook de woorden van Paulus in 1 Korinthiërs 14, 34-35: “Vrouwen moeten gedurende uw samenkomsten zwijgen. Ze mogen niet spreken, maar moeten ondergeschikt blijven, zoals ook in de wet staat. Als ze iets willen leren, moeten ze het thuis aan hun man vragen, want het is en schande voor een vrouw, als ze tijdens een samenkomst spreekt”. Door dit principe komt het, dat pas in de tweede helft van de 19e eeuw de vrouw kiesrecht krijgt, eerst actief, daarna ook passief. En pas nu is er een vrouw van de SGP ergens in de Gemeenteraad gekomen. In orthodoxe Kerkgemeenschappen is het een vrouw niet toegestaan in de Kerkenraad te komen of op de kansel te staan. In de Koran wordt de vrouw niet het zwijgen opgelegd. Zij hoeft ook niet eerst haar man te vragen of zij mag spreken of om uitleg van de Koran.

Een ander punt, wat vrouwen diep raakt, is de “besmetting”. Het oude testament beschouwt iedere menstruerende vrouw als onrein. Bovendien is zij dan ook besmettelijk. Niemand mag haar aanraken en alles wat zij aanraakt is onzuiver geworden. “Wanneer bij een vrouw bloed uit haar schede vloeit , duurt de periode van haar onreinheid 7 dagen. Ieder die haar gedurende die periode aanraakt is tot de avond onrein. Ieder die haar bed aanraakt, of iets waarop zij gezeten heeft, moet zijn kleren en zichzelf met water wassen en blijft tot de avond onrein. Wie iets aanraakt dat op haar bed ligt of op een voorwerp waarop zij heeft gezeten, is tot de avond onrein”(Leviticus 15,19-23). Een menstruerende vrouw werd gewoon verstoten. Zij mocht niet in de tempel of synagoge komen en soms werd zij zelfs naar een speciaal huis gestuurd, “het huis van onreinheid”, voor de hele periode van haar onreinheid. Geen wonder, dat veel Joodse vrouwen de menstruatie nog altijd beschrijven als “de vloek”. In de Islam is de menstruerende vrouw niet “fataal” of vervloekt. Het is alleen verboden voor een echtpaar seksuele gemeenschap te hebben tijdens de menstruatieperiode. Maar verder mogen zij elkaar gewoon aanraken.

Een ander punt van verschil tussen de Islam en de Bijbel is de getuigenis van vrouwen. In de Koran is er nauwelijks verschil tussen het getuigenis van een man en een vrouw. Wanneer een man zijn vrouw bijvoorbeeld beschuldigd van overspel, is hij door de Koran verplicht om vijf maal plechtig te zweren dat de vrouw schuldig is. Wanneer die vrouw echter ontkent en op dezelfde wijze vijfmaal zweert, dan wordt zij niet schuldig bevonden, en in ieder geval wordt het huwelijk ontbonden (24,6-11). In de Bijbel delft de vrouw altijd het onderspit. Zo lezen we het volgende verhaal in de Statenvertaling (Deuteronomium 22,13-21):

13. Wanneer een man een vrouw zal genomen hebben, en tot haar ingegaan zijnde, alsdan haar zal haten,

14. En haar oorzaak van naspraak zal opleggen, en een kwaden naam over haar uitbrengen, en zeggen: Deze vrouw heb ik genomen, en ben tot haar genaderd, maar heb den maagdom aan haar niet gevonden;

15. Dan zullen de vader van deze jonge dochter en haar moeder nemen, en tot de oudsten der stad aan de poort uitbrengen, den maagdom dezer jonge vrouw.

16. En de vader van de jonge dochter zal tot de oudsten zeggen: Ik heb mijn dochter aan dezen man gegeven tot een vrouw; maar hij heeft haar gehaat;

17. En ziet, hij heeft oorzaak van opspraak gegeven, zeggende: Ik heb den maagdom aan uw dochter niet gevonden; dit nu is de maagdom mijner dochter. En zij zullen het kleed voor het aangezicht van de oudsten der stad uitbreiden.

18. Dan zullen de oudsten derzelver stad dien man nemen, en kastijden hem;

19. En zij zullen hem een boete opleggen van honderd zilverlingen, en ze geven aan den vader van de jonge dochter, omdat hij een kwaden naam heeft uitgebracht over een jonge dochter van Israel; voorts zal zij hem ter vrouwe zijn, hij zal haar niet mogen laten gaan al zijn dagen.

20. Maar indien ditzelve woord waarachtig is, dat de maagdom aan de jonge dochter niet gevonden is;

21. Zo zullen zij deze jonge dochter uitbrengen tot de deur van haars vaders huis, en de lieden harer stad zullen haar met stenen stenigen, dat zij sterve, omdat zij een dwaasheid in Israël gedaan heeft, hoererende in haars vaders huis; zo zult gij het boze uit het midden van u wegdoen.