Categorie: Islam en Christendom

Ik las in het Centrale Weekblad eens een behartenswaardige ontboezeming van Corry Nicolay, een Hervormde predikante die veel samenwerkt met Moslims en Hindoes in Friesland. Zij schrijft:

“Natuurlijk is er het grote verschil in het belijden rond Jezus als de Christus. Door het contact met anders gelovigen is het mij duidelijk geworden dat ik niets van mijn christelijke geloofsopvatting wil inleveren. Ik ben en blijf Christen. Jezus Christus brengt verzoening. Daarom geloof ik, dat Jezus nooit de reden mag vormen tot onverzoenbaarheid, tot scheiding en kloof tussen mensen. Bovendien merk ik, dat ook andere godsdiensten stukjes waarheid van God kunnen doen oplichten. Het alleenrecht van de volledige geloofswaarheid over God kan naar mijn mening geen enkele godsdienst claimen. Wanneer Christenen de betekenis van rechtvaardigheid, vrijheid en liefde naar de ander ontkennen, leidt het af van God. Dan functioneert het geloof letterlijk als afgod.”

Dat mensen met verschillende geloofsovertuigingen met elkaar in conflict geraken heeft meestal te maken met vooroordelen.

Kijk naar Noord Ierland, Kosovo, de Molukken…Het ligt daarbij niet zo zeer aan de godsdiensten zelf, maar aan de mensen, die de godsdienst misbruiken om de anderen te onderdrukken. Meestal zijn daar etnische verschillen in het geding en de tegenstelling tussen rijken en armen en het bezetten van maatschappelijke posities. Dit is ook de achtergrond van het conflict op de Molukken. Eeuwen lang hebben daar -net als trouwens in het voormalige Joegoslavië- Moslims en Christenen vreedzaam naast elkaar gewoond. Op Java is het niet anders. Daar zijn op grote schaal christelijke kerkgebouwen verwoest. Wahid, de huidige president van Indonesië, en vroeger leider van de grootste Moslimbeweging in Indonesië, heeft daarvoor nog z’n excuses aangeboden. En hij wil zeker ook in de Molukken de vrede bewerken.

Ik las, dat onlangs de Protestantse Kerk (PKN) een enquête heeft gehouden met o.a. de vraag, of men zich aangesproken voelt door andere godsdiensten zoals de Islam. De uitkomst was teleurstellend: slechts 0,3 procent van het kerkelijke kader voelt zich in sterke mate aangesproken door de Islam; 73,8 procent in het geheel niet.

Tenslotte: er wordt wel eens gesproken over het “groene gevaar”, omdat de Islam zich opnieuw zo sterk uitbreidt over heel de wereld, zo ook in ons eigen land. Maar ik vraag u: waar zijn wij bang voor? Ja, ik weet wel, u leest in de krant over het Islamitische fundamentalisme, over de onderdrukking van de vrouwen door de Taliban, de aanslagen die gepleegd werden in New York, Madrid, Londen en elders in de wereld. Het geweld, dat doorgaat in Afghanistan en Irak, Libanon en de door Israël bezette gebieden. Maar het zijn toch maar kleine groepen, die dat doen, die dat wapen in de hand nemen. Het gros van de Moslims gruwt daarvan. En laten we ook bedenken: Hoe komt het dat sommige mensen zo doorslaan? Zijn het niet de omstandigheden die een mens zo maken? Door armoede en werkeloosheid en slechte economische vooruitzichten? Het is een protest tegen de huidige maatschappij en tegen de kapitalistische wereld van het Westen. Wij moesten veel grotere inspanningen leveren om dat protest onnodig te maken. Dan zal blijken dat alle godsdiensten in de wereld elkaar nodig hebben, opdat er vrede zij onder de mensen.

Vijf protestantse zuilen

1. Een dagelijkse lofspreuk aan de Eeuwige, aan het begin van de dag.
2. Wekelijks, zo mogelijk als gezin of samenlevenden, een gedachtenis aan geliefden, voorbede, avondgebed, b.v. op vrijdagavond.
3. Het vieren in de geloofsgemeenschap en thuis van de grote dagen: de Christusfeesten van de geboorte van de Heer, de drie dagen van Pasen, Hemelvaart, Pinksteren – of ook nog andere gedenkdagen.
4. Eenmaal per jaar een retraite van ten minste drie dagen in een spirituele omgeving, zo mogelijk samen met andere leden van de geloofsgemeenschap.
5. Eenmaal in het leven een jaar van bijzondere dienstbaarheid.

Vijf zuilen van de islam

1. Dagelijks: geloofsbelijdenis.
2. Vijfmaal daags: rituele gebeden.
3. Geven van aalmoezen.
4. Een maal per jaar: vasten (ramadan).
5. Een keer in je leven: pelgrimstocht naar Mekka.

Aldus vond ik in een krantenartikel. Ik vind de 5 Protestantse zuilen heel interessant en ben benieuwd of zij ook voorkomen in het nieuwe beleidsprogramma van de PKN. De visienota “Leren leven van verwondering”, die zo juist is uitgekomen, doen mij wel zoiets vermoeden. Maar ik heb hem nog niet ontvangen en gelezen. Wel weet ik, dat de 5 genoemde zuilen in onze Protestantse kerken nog maar heel zuinig toepassing vinden! Ik zou eerst bij me zelf moeten beginnen natuurlijk!

Wie weet?

Mohammed spreekt over Abraham, die een grote plaats in de Koran inneemt. De gelovigen worden herhaaldelijk “kinderen van Ibrahim” genoemd, precies als in onze Bijbel. En ook Jezus neemt een belangrijke plaats in, hij wordt in de Koran “Isa” genoemd, zoon van “Mirjam” (Maria). Daaraan wordt vaak “Al-Masih” (Messias) toegevoegd en Gezant van Allah. Zoals in Soera 4:171:

“O lieden van de Schrift, overschrijdt niet de grenzen in uw godsdienst.
En zegt niets anders over Allah dan het wezenlijke.
Immers de Masih, Isa zoon van Mirjam
is slechts boodschapper van Allah en Zijn Woord.”

Maria is ook de enige vrouw die met name in de Koran genoemd wordt. Van haar wordt gezegd, dat Allah haar heeft uitverkoren boven de vrouwen van de wereldwezens (Soera 3:42).

Vele islamitische voorschriften in de Koran herinneren aan Bijbels erfgoed. Zo het houden van de vasten (de Ramadan),de besnijdenis, het oprecht en eerlijk met elkaar omgaan, je niet te buiten gaan aan allerlei dingen (drankzucht, rookgenot, overdadige seks, enz.), de vrouw met respect behandelen. Dit laatste verbaast ons, omdat wij altijd horen dat de vrouw in de Islam achter wordt gesteld. Vele eeuwen is dat ook in het openbare leven zo geweest, en bij de strengere Moslims -zeg maar de fundamentalisten- is dat nog zo. Maar in huis hebben zij zeker even veel te vertellen als de man, misschien wel meer. En nu begint in de modernere Moslimstaten het liberalisme ook meer door te breken, wat voor de vrouw meer vrijheid betekent en de kans om te studeren en belangrijke posities te verwerven. Wij waren acht jaar geleden in Marokko en daar zagen we in de wereldstad Casablanca bijvoorbeeld nog maar weinig echt gesluierde vrouwen rondlopen. En de universiteit daar telt vele jonge vrouwen. Dat een Moslim met 4 vrouwen mag trouwen is door Mohammed ook bedoeld als een verheffing van de vrouw, niet een vernedering. Want in die tijd was het bij de Bedoeïenen de gewoonte een hele harem te hebben… De profeet preekte: “Huw van de vrouwen, die goed schijnen in uw ogen er slechts twee, of drie, of vier; en wanneer gij vreest, dat gij niet billijk zult handelen, dan slechts één.” Mohammed zelf had ook maar 1 vrouw. En de meeste Moslims vandaag zijn ook met 1 vrouw getrouwd.

Tenslotte de vraag: hoe kunnen wij met elkaar omgaan, Christenen en Moslims? Per slot van rekening zijn er nu zo’n miljoen Moslims in Nederland. Je komt elkaar dus tegen. De Raad van Kerken heeft een werkgroep van Kerkmensen en Moslims, die elkaar regelmatig op verschillende plaatsen in het land ontmoeten. Bij ons in Barendrecht is er een groep vrouwen, Moslima en kerkleden, die samen met elkaar gaan koken en ondertussen hele gesprekken voeren. Zij wisselen ervaringen uit en bespreken ontstane problemen, met het doel om de verstandhouding tussen Moslims en Christenen te verbeteren en te verdiepen. De allesbeheersende vraag daarbij moet niet zijn wat ons van elkaar scheidt, maar wat ons verbindt en wat wij van elkaar kunnen leren. Moeilijk is bijvoorbeeld het verschillend spreken over God: is Allah dezelfde als God? Sprekend met Moslims zul je merken, dat zij er van uit gaan, dat wij beiden geloven in de Ene, de Schepper van hemel en aarde, de Almachtige. Niets in de Koran wijst er op, dat Mohammed ooit geloofde dat Joden en Christenen een andere God vereerden. En wat denkt u, hoe de Christenen in Arabische landen over God spreken? In hun Arabische Bijbel staat “Allah”! Al voordat Mohammed optrad in het begin van de 7e eeuw spraken Arabische Christenen van Allah en van ar-Rahmaan (de Barmhartige). Toch kun je ook weer niet zeggen, dat het allemaal hetzelfde is, of je nu Islamitisch of Christelijk gelooft. Zo hebben Moslims een aantal pittige vragen voor Christenen in petto. Ik noem er enkele: “Hoe kan God, die Een is, tegelijk Drie zijn? En wat bedoelen de Christenen met het Zoon-van-God zijn van Jezus? Is de leer van de erfzonde niet te somber? Hoe verhouden zich genade en goede werken? Wat is de betekenis van verzoening?” Omgekeerd hebben Christenen ook wel een aantal spannende vragen voor Moslims: geloven zij werkelijk dat de mens van nature goed is? Kan de mens de weg van gehoorzaamheid en overgave (dat is toch “Islam”) ten volle gaan? Wat bedoelen zij met Gods vergeving en barmhartigheid? Als God almachtig is, wat zo sterk benadrukt wordt, waarom is het verzet dan zo groot tegen het christelijk belijden dat God meer doet dan een boek zenden, namelijk mens onder mensen worden?

Al deze vragen moeten wij in een sfeer van openheid en respect voor elkaar kunnen stellen. Wij moeten ons daarbij ook zelf afvragen: “Wat betekent Jezus als Zoon-van-God voor ons? En wat betekenen het kruis en de opstanding en de verzoening en het eeuwige leven voor ons persoonlijke geloofsleven?” Zijn het alleen maar dogma’s of doet het ons echt iets?

Een vraag, die dikwijls gesteld wordt, betreft de verhouding tussen de Bijbel en de Koran. Is de Koran nou een heel ander boek dan de Bijbel?

De Bijbel is een verzameling van 66 aparte boeken, ieder met een ontstaansgeschiedenis. De orthodoxe Christenen zeggen: De Bijbel is Gods Woord, van kaft tot kaft, geïnspireerd door de Heilige Geest. Anderen zeggen: in de Bijbel staat Gods Woord, maar niet letterlijk, meer in de Geest van God. Enfin, u weet zelf dat je hierover eindeloos kunt discussiëren.

Bij de Koran ligt dit anders, duidelijker. Het is een eenheid, rechtstreeks door de profeet Mohammed van Allah ontvangen, hoewel het eerst lange tijd mondeling is overgeleverd en pas daarna op schrift gesteld. Dus eigenlijk precies als met de Bijbel: er zit ook een heel stuk “mensenwerk” in.

Elke Moslim heeft grote eerbied voor dit Heilige Boek. Zo zelfs, dat je het in de Arabische taal moet lezen, het boek mag eigenlijk niet vertaald worden, dan zou er immers veel verloren gaan. Voordat een Moslim het boek ter hand neemt, is men verplicht de rituele wassingen te verrichten. Men mag de Koran ook niet zo maar op de vloer leggen, want die is onrein. Nee, hij dient geplaatst te worden op een schone lezenaar.

Elke Moslim kent ook verschillende gedeelten van de Koran uit het hoofd, omdat hij die reciteert bij de dagelijkse gebeden. Het opzeggen van teksten uit de Koran gebeurt altijd zonder muziek. Het is een kunst op zichzelf, zoiets als het Gregoriaans in de Rooms-katholieke Kerk. Dit schept ook een bijzondere band tussen de Moslims overal in de wereld. Trouwens, die Arabische taal versterkt ook de gemeenschap wereldwijd. Het is net zoiets als het Kerklatijn in de Rooms-katholieke Kerk en het oude Hebreeuws bij de Joden.

Tussen de inhoud van de Bijbel en de Koran bestaat er wel verwantschap. De Koran wil ook duidelijk in de traditie van Joden en Christenen staan. Toch is het een heel apart boek. Mohammed zelf heeft de Bijbel nooit kunnen lezen, want hij was analfabeet. Op zijn vele reizen is hij er wel mee in aanraking gekomen, in de kontakten met Joden en Christenen, die trouwens ook in groten getale in Mekka zelf aanwezig waren. Mohammed leefde in een wereld, die doordrenkt was met christelijke en joodse ideeën. Om u een idee te geven, hoe je het Oude Testament tegenkomt in de Koran, lezen we een stukje uit Soera 2:

“Waarlijk, de gelovigen, de Joden, de Christenen en Sabianen, wie onder hen ook in Allah en de Laatste Dag geloven en goede daden verrichten, zullen hun beloning bij hun Heer ontvangen en er zal geen vrees over hen komen, noch zullen zij treuren. En -(herinner u, o kinderen Israëls) toen Wij een verbond met u sloten en de berg (Sinai) hoog boven u verhieven, zeiden Wij: ‘Houdt u aan wat Wij u hebben gegeven en bedenkt wat het bevat, zodat gij behouden zult blijven.’ Daarna hebt gij u afgewend en, had Allah u Zijn Genade en Barmhartigheid niet betoond, gij zoudt voorzeker verloren zijn gegaan, -gij hebt onder u gekend, die de sabbat schonden, tot hen spraken Wij: ‘Weest apen, veracht en gehaat!’ Zo stelden wij hen tot voorbeeld voor die in die tijd leefden en voor die na hen kwamen en tot vermaning voor de godvrezenden.

Toen Mozes tot zijn volk zeide: “Ziet, Allah gebiedt u een koe te offeren”, zeiden zij: “Drijft gij de spot met ons?” Hij antwoordde: “Ik neem mijn toevlucht tot Allah, opdat ik niet tot de dwazen zou behoren”. Zij zeiden: “Bid voor ons tot uw Heer, opdat Hij ons duidelijk make, hoe deze koe moet zijn.” Hij antwoordde: “Ziet, Allah zegt: “Waarlijk, zij moet een koe zijn,noch zogende, noch onvolwassen, tussen deze beide in; zo doe wat u bevolen is.” Zij zeiden: “Bid voor ons tot uw Heer, opdat Hij ons duidelijk make, welke kleur zij moet hebben.” Hij antwoordde: “Ziet, Allah zegt: “Waarlijk, zij moet een gele koe zijn, zuiver van kleur, aangenaam voor hen die haar zien.” Zij zeiden: “Bid voor ons tot uw Heer, opdat Hij ons mededele, hoe zij zijn moet, want al zulke koeien zijn ons eender; en zo Allah wil, zullen wij juist worden geleid.” Hij antwoordde: “Ziet, Allah zegt dat het een koe moet zijn, die nog nooit een juk droeg om de aarde te beploegen, of om de akkers te bevloeien; een koe, gaaf en vlekkeloos.” Zij zeiden: “Nu eerst hebt gij het juist gezegd.” Toen offerden zij zulk een koe, maar in hun hart was geen vreugde….

Het zijn de zulken, die het Eeuwige verkwanselen voor het Tijdelijke. Hun straf zal niet worden verlicht, en daar zal geen hulp voor hen zijn. Voorwaar Wij gaven Mozes het Boek en deden Verkondigers, de een na de ander, zijn voetsporen volgen. En wij gaven aan Jezus, zoon van Maria, duidelijke tekenen en versterkten hem met de geest der heiligheid. En is het niet dat, zo een Verkondiger tot u kwam en leerde hetgeen uw ziel niet behaagde, gij u hovaardig hebt gedragen; sommigen hunner hebt gij verloochend en anderen gedood. En zij zeiden: “Ons hart is verhard.” waarlijk, Allah heeft hen vervloekt om hun ongeloof. Weinig is hetgeen zij geloven. En toen een boek van Allah tot hen kwam, bevestigend wat reeds bij hen was -hoewel zij voordien baden om overwinning over de ongelovigen- toen dit tot hen kwam, geloofden zij niet en verwierpen het. Allah’s vloek rust op de ongelovigen.

Weet gij niet, dat Allah macht heeft over alle dingen? En weet gij niet, dat de heerschappij der hemelen en der aarde Allah behoort? En dat voor u buiten Allah geen beschermer of helper is? Zoudt gij de Verkondiger, die tot u gezonden werd, willen ondervragen zoals Mozes voorheen werd ondervraagd? Wie ongeloof verkiest boven geloof, hij is waarlijk afgedwaald van het rechte pad. Velen wensen, nadat gij gelovig geworden zijt, u uit afgunst weer tot ongelovigen te maken…Vergeeft en weest verdraagzaam tot Allah Zijn wil doet kennen. Waarlijk, Allah heeft macht over alle dingen. Onderhoudt het gebed en betaalt de aalmoes; uw goede werken zullen uw ziel vooruitgaan, gij zult hen bij Allah vinden. Voorzeker, Allah ziet al hetgeen gij doet. En zij zeggen: “Niemand zal ingaan tot het Paradijs dan die Joden en Christenen waren.” Dat zijn hun ijdele wensen. Zeg: “Bewijs hetgeen gij zegt, indien gij waarachtig zijt.” Waarlijk, wie zich volledig aan Allah onderwerpt en goede werken verricht, zal zijn beloning hebben bij zijn Heer. Vrees noch droefheid zullen over hem komen. De Joden zeggen: “De Christenen kennen de waarheid niet” en de Christenen zeggen:”De Joden kennen de waarheid niet”, terwijl zij beiden hetzelfde Boek lezen. Zo spreken ook zij, die niet weten. Allah zal hen zekerlijk richten op de Dag der Opstanding en uitspraak doen in hun geschil…”