Op weg gaan met demente mensen, en hun naaste familie, het is o zo moeilijk en het vraagt veel tact.
Gelukkig is er tegenwoordig veel professionele hulp voorhanden, waardoor demente ouderen langer thuis kunnen blijven. De thuiszorg biedt, mits goed gepland en afgestemd op de familie, goede mogelijkheden. En waar zal iemand, die dement wordt, beter kunnen zijn dan juist thuis, in de vertrouwde omgeving?
Wat kun je als “omstander” dan nog doen? Je bent een vriend of vriendin, iemand van de Kerk, van de buren, een familielid, en je wilt graag helpen. Soms heb je de neiging om een bezoek uit de weg te gaan, omdat je niet weet hoe je bij dementie moet “handelen”. Toch is dit vaak een misverstand. Als je er je best voor doet, kun je heel goed met iemand, die dement is, communiceren. Je moet je er dan wel in verdiepen: wat dement zijn is en waarom die ander zo doet. Een beetje kennis is wel nodig, maar het is op te brengen. Er is veel over dementie geschreven. Ik zal u de volgende keer een aantal boeken doorgeven.
Als u weet, waarom die ander zo reageert en dat hij niet anders kan, wordt het al gemakkelijker. Er zullen zich dan wegen laten vinden, waarop je samen kunt gaan. Bijvoorbeeld samen kijken naar een boek met oude platen en dan verder praten over vroeger. Samen een stukje uit de Bijbel lezen en daar over napraten. Samen een lied zingen, liefst uit de Oude Bundel, want die verzen kent men nog vaak uit het hoofd. Zij stammen immers uit de tijd, dat kinderen op school nog “versjes” moesten leren! Arme kinderen van nu, later hebben ze niets meer om op terug te vallen!
In mijn werkzame leven, toen ik nog geestelijk verzorger was in een verpleeghuis (Ter Valcke te Goes), was een topper in de gesprekskring met demente bewoners: Ps.73 vers 12:
k Zal dan gedurig bij U zijn,
En al mijn noden, angst en pijn,
U al mijn liefde waardig schatten,
Wijl Gij mijn rechter hand woudt vatten!
Gij zult mij leiden door Uw raad,
O God, mijn heil, mijn toeverlaat,
En mij, hiertoe door U bereid,
Opnemen in Uw heerlijkheid.
Je kunt zo’n lied thuis zingen, keer op keer! Dit is wat de geestelijke verzorging in een verpleeghuis ook doet. Aansluiten bij de vertrouwde dingen, en het heel gezellig maken, zodat men zich er “thuis” voelt. Dan is er ruimte om samen te lachen en ook te huilen, als je ’t hebt over verdrietige dingen zoals eenzaamheid, verlatenheid, angst en dood. Als afsluiting van zo’n gesprekskring namen we dan nog een heerlijke glaasje advocaat, een hartversterker, een soort bemoediging om weer verder te gaan.
Het is goed om te beseffen, dat bij alle verdriet, dat dementie veroorzaakt, er toch ook nog een leven kan zijn voor demente ouderen. En dat leven heeft gelukkig ook nog z’n mooie kanten. En als u op bezoek komt, probeer dan ook dit blijde leven uit te stralen. Probeer met uw warmte en tederheid en begrip de demente oudere op zijn (haar) gemak te stellen. Met eengoed woord, een sprekende tekst (bijvoorbeeld uit de Psalmen), die men vaak al kent, een oud lied, Het kan allemaal zo goed doen. En de rest, dat bent u zelf: met uw lieve gezicht en zachte hand en mooie stem, misschien ook met een bloemetje of een lekkere bonbon. Meer is niet nodig! Minder kan eigenlijk ook niet! En bedenk dan nog dit: regelmaat moet er zijn om de band vast te houden. Het is voor demente mensen al zo moeilijk om demente mensen te herkennen, en als er dan nog zo’n lange tijd tussen zit, wordt het helemaal onmogelijk.
In de afgelopen week zond de NCRV een prachtige documentaire uit over een ouder echtpaar uit Zweden: Lasse en Ulla. Toen Lasse 69 was kreeg hij symptomen van Alzheimer. Vanaf dat moment heeft Johanna Winblad het echtpaar met haar camera gevolgd, negen jaar lang. Het werd een ontroerend verhaal, waarin duidelijk naar voren komt, hoe erg dementie is voor de getroffene, maar ook voor de partner. U zou het nog eens moeten zien!
Geachte ds Kroes,
Bij toeval lees ik vanmiddag deze pagina en uw stukje over het contact met dementerende ouderen/ouders. En het is zó waar! Afgelopen jaar is mijn vader overleden. Het afscheid heeft 7 jaar geduurd (getal van de volheid…)en op het laatst kon hij practisch geen woord meer spreken. Elke zaterdag en zondag bezocht ik hem, hoe moelijk dat ook was. Wij bekeken dan inderdaad vaak een platenboek over de jaren 50, met afbeeldingen van gebruiksartikelen uit die tijd. Wat een herkenning voor hem En ik maar vertellen. Soms liet ik hem op mijn fotocamera korte filmpjes zien van familieleden, maar ook van mijn vier valkparkieten. Pa genoot met volle teugen. Na het overlijden van mijn moeder, wilde hij alleen nog maar naar HUIS en wees met één vinger naar boven als ik vertelde dat hij toch al thuis wàs? Ik wist wat hij bedoelde en gunde het hem zo! Vorige zomer was ik daar weer op zaterdag en als altijd bij het weggaan gaf ik hem een dikke knuffel en een zoen. Dan zei ik: “Misschien zien wij elkaar morgen weer!” Omdat hij zó hard achteruit ging en het zomaar zou kunnen gebeuren dat hij er plotseling niet meer zou zijn, hield ik het dus op ‘misschien’. Maar deze keer greep mijn vader mij met beide handen beet, trok mij nog dichter tegen zich aan als gewoonlijk en met een hele heldere stem van een gezonde man nam hij deze keer afscheid. Ook een verpleegster die net in de buurt was heeft de woorden gehoord en zowel zij als ik waren geschokt! Immers, mijn vader kón inmiddels niet meer praten. De dag erna was ik onverwacht niet in de gelegenheid om mijn vader te bezoeken en op maandag kwam het telefoontje dat mijn vader heel erg ziek was. Dinsdagnacht 16 juli is hij vredig heengegaan, mij met dit prachtige afscheidscadeau achterlatend. Niemand kan mij ooit nog wijs maken dat een dementerend persoon niets meer begrijpt van wat je zegt en ik ben supergelukkig dat ik hem al die jaren zo gewoon mogelijk heb behandeld. Dementie is geen vorm van kindsheid, zoals velen denken. Dementie is verlies van mogelijkheden voor contact, het loslaten van de menselijke geest van al het aardse. Wat een heerlijke herinneringen heb ik aan mijn vader overgehouden.
Dit wilde ik graag even met u delen.
Beste Hermien, Ik heb u verhaal gelezen. Wat een prachtige vrouw ben u. Wat fijn. U vader zal echt trots op u geweest zijn.
Het verdriet zal ,nog even duren. Koestert het maar. Tranen doen meer dan woorden alleen. De HERE GOD , weet van u verdriet. De HERE JEZUS, De ZOON des mensen, verplaats Zichzelf, in de lijdende mens. Psalm 88. GODS ZEGEN.
Beste Hermien en Fred,
Bedankt voor je ontroerende reactie, Hermien. Ik lag in juni zelf twee weken in het ziekenhuis, vandaar dat het er bij in geschoten is jou te bedanken. Gelukkig heeft Fred door zijn woorden mij daaraan herinnerd! Ik ben blij, dat je zulke goede herinneringen aan je vader bewaard hebt. Want dementie kan vaak zo ontluisterend zijn, dat je de echte persoon door de dementie heen vaak niet meer zien kunt en dat de herinnering daardoor vervaagd, de herinnering aan de persoon zoals die werkelijk was. Zelf geef ik een soort praatkring in een verpleeghuis hier in Barendrecht, van demente bewoners. Ik probeer dan nog iets over “vroeger’ los te maken. Dat lukt wel eens met oude spreekwoorden b.v. En we zingen veel, de oude geestelijke liederen. We lachen ook veel en drinken als slot een lekker advocaatje. Altijd heel gezellig! Ik ben het van ganser harte met jullie eens, dat je ieder mens in zijn waarde moet laten, als schepsel van God, en dat wij geroepen zijn dit ook in de praktijk te brengen. Nogmaals bedankt voor jullie redactie en Gods zegen toegebedem! Ds Kroes.