Waarlijk

1 Kon.10, 7B
“Waarlijk, de helft was mij niet aangezegd!”

Vandaag willen we ‘t hebben over koning Salomo en de koningin van Scheba. Een indrukwekkend verhaal, waarin duidelijk naar voren komt hoe wijs en machtig en rijk Salomo is. Tot in de verste landen had men van hem gehoord. Geen wonder, dat men van heinde en verre naar Israël kwam om handel te drijven en de rijkdommen van Salomo – zoals die prachtige tempel – te aanschouwen.

We moeten terugdenken aan die belofte van God aan de jonge Salomo. God was toen in een droom aan de jonge koning verschenen en vroeg hem: “Wat zal Ik u geven?” Salomo antwoordde:”Gij hebt uw knecht in de plaats van mijn vader koning gemaakt, hoewel ik een jonge man ben, ik weet niet uit te gaan of in te gaan. Zo staat uw knecht temidden van een groot volk… Geef dan uw knecht een opmerkzaam hart, opdat hij uw volk richte, door te onderscheiden tussen goed en kwaad.” Dit antwoord was goed in het oog van God. Salomo immers had niet gevraagd om rijkdom en macht of om een lang gezond leven. Nee, hij heeft om wijsheid gevraagd. En die wijsheid geeft God hem nu en al het andere krijgt hij er bij.

En wat dat betekent zal spoedig blijken. De koning in Israël is vooral ook rechter, die recht spreekt namens God, bij de gratie van God. Elk dorp heeft zo’n dorpsrechter, die recht spreekt in eenvoudige gevallen. Hij is de oudste, die zetelt in de poort. Maar als het ingewikkeld wordt of als men in het dorp niet tot zijn recht kan komen, dan wendt men zich tot de koning. Wat is het dan een zegen, wanneer de koning de knoop kan doorhakken! Psalm 72 spreekt daarvan: Geef, Heer, de koning uwe rechten en uw gerechtigheid aan ‘s konings zoon, om uwe knechten te richten met beleid… .En dan blijkt het vooral om de armen te gaan, de rechtelozen. Hij zal de redder zijn der armen, hij hoort hun hulpgeschrei. En hij doet er dan ook wat aan! Denk maar eens aan de twee vrouwen, die beide haar kind opeisen. Meestal laat men in zo’n geval het Gods oordeel beslissen door het lot te werpen met de lot-stenen. Maar Salomo zet zijn van God gekregen wijsheid in. U kent de afloop van deze geschiedenis. Geen wonder, dat de mensen de koning een warm hart toedragen. En zijn roem verbreidt zich tot in de verste uithoeken van de toenmalig bekende wereld. Zo hoorde ook de koningin van Scheba van hem. Scheba of Saba is één van de huidige oliesheikdommetjes op de punt van de Perzische Golf. Die koningin moet ook een bijzonder wijze vrouw geweest zijn. Misschien wilde ze wel weten, wie van hen beide de wijste was. Waarschijnlijker is, dat zij handelsbetrekkingen wilde aanknopen met die machtige rijke koning van Israël.

In onze geschiedenis gaat het ook om die wijsheid. En we horen, hoe de koningin van Scheba niet is opgewassen tegen de wijsheid van Salomo. Letterlijk staat daar, dat Salomo al haar vraagstukken oplost.

En de koningin raakte geheel buiten zich zelf en zei tot de koning: “Het is dus waar, wat ik in mijn land over u en uw wijsheid gehoord heb, maar ik geloofde de woorden niet totdat ik kwam en met eigen ogen zag; waarlijk, de helft was mij niet aangezegd!”

Waarover zullen die twee gesproken hebben? Over staatsproblemen, de verhouding tussen rijk en arm, handelszaken? Misschien ook wel over liefde. De traditie wil immers, dat ze een liefdesrelatie kregen, waaruit een zoon geboren werd, de stamhouder van de latere keizerdynastie in Ethiopië (Abessinië). Het beste kunnen we te rade gaan bij de oudjoodse Schriftuitleg, de Midrasch. Daar lezen we: “Zij sprak tot hem: Ben jij Salomo, van wiens wijsheid ik gehoord heb? Hij antwoordde: Ja. Zij sprak: wanneer ik u iets vraag, zult ge mij dan antwoorden? Hij antwoordde: Als Jahweh wijsheid geeft. Zij sprak: Wat is dit: Zeven gaan heen, negen komen aan, twee schenken in en één drinkt? Hij antwoordde: Voorwaar de zeven dagen van de menstruatie aan heen, de negen maanden van de zwangerschap komen, de beide borsten schenken in en het kind drinkt. Zij sprak: Wat is dit: een vrouw spreekt tot haar zoon: Jouw vader is mijn vader, jouw grootvader is mijn man, jij bent mijn zoon en ik ben jouw zuster? Hij antwoordde: Voorwaar, dat zijn de beide dochters van Lot. Nog één proef nam zij op de som. Zij liet kinderen van dezelfde grootte en in dezelfde kleding komen, en sprak tot Salomo: haal de jongens en de meisjes uit elkaar. Hij liet zijn knechten noten en geroosterde aren brengen. Toen begon hij die voor de kinderen uit te strooien. De jongens vingen de noten en aren in hun omhoog geheven kleding op. Maar de meisjes die zich schaamden, legden ze in hun doeken. En Salomo sprak: Dat zijn de jongens en dat zijn de meisjes! En de koningin sprak: Mijn zoon, een grote wijze ben je!”

In de Bijbel staat een heel boek vol van zulke wijsheden: De spreuken van Salomo. Veel van deze spreuken zijn alleen te verklaren doordat zij ontstaan zijn uit echte raadsels, die men elkaar opgaf. Met op de achtergrond de wijsheid van God! Want (Spreuken1, 78) “de vreze des Heren is het begin van de kennis!”

De relatie met God is in de wijsheid van fundamenteel belang. De wijze is wijs, omdat hij de “vreze des Heren” kent en daaruit leeft.

Hoe dat in de praktijk uitwerkt, kun je bij Salomo zien. De koningin van Scheba had dat ook begrepen: die wijsheid heeft Salomo van God. Zij wist het al voordat zij naar Jeruzalem afreisde: De koningin van Scheba vernam de roep omtrent Salomo in verband met de naam des Heren. Zij wist dus, dat Salomo door de God van Israël was uitverkoren en met grote wijsheid begiftigd. Maar nú heeft zij ‘t ook zelf ervaren en zij prijst God erom: “Geprezen zij de Here, uw God, die zulk een welgevallen aan u had, dat Hij u op de troon van Israël geplaatst heeft!”

U ziet hier, dat de bewondering voor Salomo overgaat in bewondering voor de God van Israël. Dat zien we meer in de Koningen-boeken. Vooral bij Salomo. Telkens horen we, dat de volkeren zullen komen uit alle uithoeken van de wereld naar de man Gods om Gods wijsheid te horen. In 1 Kon.10, 24 staat het ook onomwonden:”De gehele aarde verlangde Salomo te zien om de wijsheid te horen, die God in zijn hart had gelegd.” Wij zingen daarvan in Psalm 72, 6:

Dat opgewonden allerwegen
De volken komen saam,
Elkander groetend met de zegen
Met zijn doorluchte naam.

De geschiedenis van Salomo en de koningin van Scheba is dan ook een profetische geschiedenis geworden, die heenwijst naar de vervulling van de profetische beloften: dat de Messias komt en wat er dan gebeurt. Zoals wij onlangs met Kerst nog gehoord hebben uit Jesaja 11:

“En het zal te dien dage geschieden, dat de volken de wortel van Isaï zullen zoeken, die zal staan als een banier der natiën en zijn rustplaats zal heerlijk zijn.”

Geen wonder daarom, dat de Here Jezus daarheen verwijst, als de mensen bij Hem komen en Hem om een teken vragen van zijn goddelijke waardigheid. Laat de Heer maar eens zien, wie Hij werkelijk is. Hij moet Zich identificeren! Hadden de mensen dan nog niet genoeg gezien en gehoord van Hem? Van wat Hij allemaal gedaan heeft: zieken genezen, duivelen uitdrijven, mensen troosten, armen en zwakken helpen. Is dat alles nog niet genoeg om de mensen te overtuigen dat Hij de Messias is? Gods Zoon? Hij, Die hetzelfde doet, wat Salomo deed? Ja, Hij zal de Redder zijn der armen! Nee, daar hadden de mensen geen oog voor, en dat hebben ze nog niet. Het moet allemaal spectaculair zijn: de koning die met macht zijn vijanden overwint, maar de armen en rechtelozen? Die tellen toch niet mee. Moet je je daarmee bemoeien als koning? Laat die vrouwen toch kijven om hun kind, laat die koning toch het enige schaapje van zijn buurman afpakken, daar is hij toch koning voor?

Nee! Zeggen de profeten. Nee! Klinkt Gods stem. Zo zal het in Mijn Koninkrijk niet toegaan! En Salomo mag dit laten zien, zó is hij vredevorst geworden, de redder der armen, de voorloper van de Messias. En Jezus, Die de Messias is, zegt: “Hebben jullie nog een teken nodig? Een boos en overspelig geslacht verlangt  om een teken. De koningin van het Zuiden zal in het oordeel optreden met dit geslacht en het veroordelen, want zij is gekomen van de einden der aarde om de wijsheid van Salomo te horen, en zie: Meer dan Salomo is hier.”

De koningin van Scheba wordt tot aanklaagster van het boze en overspelige geslacht, van hen die de Messias niet erkennen op grond van het profetische getuigenis, van hen die niet leven als Salomo: In de vreze des Heren. Het zijn de mensen, die eigen wijsheid stellen boven Gods wijsheid. En, helaas, dat zijn er vandaag nog velen! Meer dan ooit.

Die koningin zal ook ons aanklagen, als wij Jezus niet nemen zoals Hij is: wonderbare raadsman, vredesvorst, redder der armen, Verlosser en Zaligmaker! Want zó is Hij de goede Koning voor ons.”Meer dan Salomo is hier!” Zien wij dat zoals de koningin het zag? Gaan wij ook tot Hem, zoals de koningin ging en kwam? Of moeten we eerst nog tekenen zien, andere tekenen, alsof deze profetische tekenen niet genoeg zijn? 

Dat is de vraag, die vanmorgen aan ons gesteld wordt.

De koningin van het Zuiden kwam en zag en geloofde. Zoveel meer is hier! Komen wij ook? En zien wij? En geloven wij?

Wie wijs is, geve op deze dingen acht,
Wie verstandig is, erkenne ze.;
Want de wegen des heren zijn recht;
Rechtvaardigen wandelen daarop,
Maar overtreders struikelen er.
Hosea 14, 10

Amen