Een voltooid leven

Je hoort er de laatste tijd veel over spreken: het voltooide leven. En dat het mogelijk moet zijn, op hogere ouderdom na zo’n leven er een punt achter te zetten. Iemand heeft daar een boek over geschreven, het is besproken bij de Moraalridders. Tientallen artikelen over dit onderwerp krijg je te zien op Internet . Vele belangrijke Nederlanders hebben er een zegje over. Het is echt een hype. Het moet toch mogelijk zijn, als je 70 jaar of ouder bent, dat je de regie over je eigen leven, dus ook levenseinde, mag nemen?

O ja? Mogelijk zijn veel dingen. De mens staat wat dat aangaat voor niets! Maar of het ook altijd verantwoord is? Of alles wat KAN ook MOET gebeuren? Dat is de vraag. Dat hangt er van af, hoe je tegen het leven, en vooral tegen leven en dood aankijkt. Zo heb ik mensen gekend, die getekend waren door zwaar lichamelijk en/of geestelijk lijden, maar er toch niet aan dachten een eind aan het leven te maken. Toen ik als geestelijk verzorger in Zeeland eens les gaf aan ziekenverplegers over euthanasie. zei ik in m’n enthousiasme , dat het toch erg is dat oude mensen door sondevoeding in leven gehouden werden, terwijl ze duidelijk aangaven door eten te weigeren dat ze dood wilden gaan. Toen stond een jonge leerlinge op en antwoordde: “Maar dominee toch, hoe kunt u dat nou zeggen? Ik heb het wel meegemaakt, dat diezelfde mevrouw enkele maanden later weer in onze tuin rond liep, genietend van het leven, van elke dag die God haar nog gegeven had!”

Ja, wat is een voltooid leven? Hoe kijken we daar tegen aan? Maken wij dat uit, o is er Iemand Anders, die daarover beslist? Is een leven voltooid, wanneer het alles gebracht heeft, wat een mens zich wensen kan? Of moeten we het leven leggen langs een andere maatstaf? Bijvoorbeeld of het zinvol was, of er ook veel in te vinden was van God, van barmhartigheid, naastenliefde, dankbaarheid en geloof? Kan een leven ook tot voltooiing komen langs diepten van ellende en ravijnen vol verdriet? Ik denk van wel! Als ik kijk naar mijn eigen leven, hoe meer ik tot de overtuiging kom, dat heerlijkheid en lijden met elkaar verbonden zijn, dat je de volheid van het leven pas bereikt door het lijden heen! Geboren met een spina bifida was ik het zorgenkind van mijn ouders. Mijn vader had ruggenmergziekte.  Tegenwoordig zouden ze zeggen M.S.  Het was armoe troef. Er waren toen nog geen sociale voorzieningen. Mijn moeder voorzag in haar huishouden door pension te houden en een enkele kamer te verhuren.  En ik mocht haar daarbij helpen. Deze omstandigheden hebben mijn leven van jongs af aan getekend. Veel later kwam dit weer naar boven, toen ik voor het Kerkelijk  Examen tentamen deed bij prof.Hoekendijk. Deze vroeg mij, waarom ik dominee wilde worden. Ik antwoordde in mijn enthousiasme, dat ik mensen in hun noden wilde bijstaan. Hoekendijk: : “Ja, dat is heel mooi, maar vergeet nooit dat wij de lasten van anderen niet kunnen overnemen, dat kan er maar EEN, Hij is de atlas, Jezus Christus.” Er bestaat geen ongeschonden leven, daar kunnen wij zelf ook niet voor zorgen, we hebben er altijd die ATLAS bij nodig!

Hoe dikwijls moest ik dat niet ervaren in mijn werkzame leven in Dongen en Rijen, in Geleen en Waalwijk, in Haarlem en Goes en Wilhelminadorp, en tenslotte – in ruste – in Barendrecht. Rond m’n veertigste, ik was net als geestelijk verzorger in Goes begonnen, openbaarde zich bij mij Reumatoïde Arthritis. Ik kon voor m’n werk in het verpleeghuis gelijk de rolstoel in. Het was wel een handig ding, uit Italië afkomstig en elektrisch. Ik reed er mee door het hele huis en schoof zo aan bij de mensen aan tafel. Dat gaf goede contacten! Maar ik kon niet meer met mijn lieve hond lopen, dat vond ik nog het ergste. En die hond mij maar aankijken, alsof hij zeggen wou: gaan we nu nog?

Over veel dingen zou ik u nog kunnen vertellen, hoe een leven in al zijn onvoltooidheid toch trekken van voltooidheid kan krijgen. Ik zei het u al: door lijden heen tot heerlijkheid!  Toen ik 22 was, geschiedde er een wonder: ik ontmoette Tilly. En dit grote wonder van de liefde duurt nu al 54 jaar! Tilly en ik kregen drie welgeschapen dochters, waar de medische wetenschap in mijn jonge jaren mijn ouders beslist had verzekerd, dat ik vanwege de spina bifida geen kinderen kon verwekken. Ons nageslacht bestaat uit 7 gezonde kleinkinderen. Ben ik even blij dat ik niet in deze tijd geboren ben! Ik zou het niet overleefd hebben. Hebben kinderen met afwijkingen nog enige kans om tot ontplooiing te komen? Bij voorbaat wordt een geschonden leven al in de kiem gesmoord, ik vind dit verschrikkelijk!

Na m’n pensionering zijn we naar Barendrecht vertrokken. We wilden dicht bij de eerste kleinkinderen in Charlois gaan wonen. Al spoedig ging het met de gezondheid bergafwaarts. Had ik met de reuma en de rugpijn al niet genoeg te stellen, ik kreeg er ook nog een probleem met de nieren bij. En daarna  een breuk in e buik, wondroos in de rechterarm en een hartinfarct. Ik raakte een flink stuk van m’n hart kwijt en de pompfunctie van de linkerhart kamer was sterk verminderd, met als gevolg vochtophoping. Al met al een scala van ziekenhuisbezoeken! Gelukkig is het ziekenhuis in Rotterdam-Zuid hier niet ver vandaan. Ik rijd er op de scootmobiel naar toe. Vier jaar geleden, we aren bij onze jongste dochter in Bleiswijk, struikelde ik over een steentje in de tuin, waarna ik niet meer kon opstaan. Ik bleek de linker heup gebroken te hebben. Vijf weken in het verpleeghuis was het gevolg, maar het was in de 11-Ranken te Barendrecht goed toeven. De caravan werd van de hand gedaan: ik kon het trapje niet meer op! We gingen voortaan met vakantie in aangepaste hotels, tot ik vorig jaar in het Zwarte Woud heel erg ziek werd en in het ziekenhuis te Waldshut, op de grens van Zwitserland, belandde, wegens problemen met hart en nieren. Daarna nog een poos in het Maasstad-Ziekenhuis te Rotterdam, waar in de loop der volgende maanden twee stands werden geplaatst. Maar het probleem keerde terug: vochtophoping. Weer opgenomen, maar nu op de Nefroafdeling. Daar ben ik een maand geweest. Het overtollige vochtwas ik gauw kwijt, en toen heeft de nefroloog maar gelijk een katheter laten plaatsen voor buikdialyse. Veel ellende mee gemaakt in die maand en ook nog daarna. De wond lekte en ik liep er vier bacteriën op! Na herstel thuis opnieuw de dialyse gestart, maar nu thuis. Weer ging het mis! Al na de eerste dag kreeg ik een liesbreuk, waardoor de dialyse weer moest worden stil gelegd. En dan maar hopen, dat de nieren het nog even volhouden! Vorige week ben ik aan die breuk geopereerd. Het zal zeker nog een zestal weken duren eer ik weer aan de dialyse kan. Maar dan is er weer wat anders: een week geleden kreeg ik een hele dikke hand en zwelling in de polsen. Ik dacht aan opvlamming van de reuma, maar inmiddels heb ik in het ziekenhuis gehoord, dat het een aanval van jicht is. Ik had ook al langere tijd van die witte knobbeltjes op m’n handen en mijn duim zag er uit als een paddestoel, die op springen stond. Dat is ook gebeurd: er kwam allemaal wit kleverig vocht uit. Dat zijn urinezuurkristallen. Normaal scheiden de nieren die uit. En zo gaat het maar door in een onvoltooid geschonden leven. Mijn vrouw zegt dan: het is weer tobben, wat staat ons nu weer te wachten. Toch word ik binnenkort 76 en ben zeker nog niet levensmoe!

Dat bedoel ik nou! Wat is een “voltooid” leven? Is ook het geschonden leven niet te mooi om er voortijdig afscheid van te nemen? Eens komt de tijd, dat  dit gaat gebeuren, als God in Zijn goedheid het leven tot voltooiing brengt. Je kunt er eigenlijk alleen maar van zingen:

Als hier op aarde mijn werk is gedaan… (Joh.de Heer 319)

Psalm 138:4

Als ik, omringd door tegenspoed,
Bezwijken moet,
Schenkt Gij mij leven.
Is ‘t, dat mijns vijands gramschap brandt,
Uw rechterhand
Zal redding geven.
De Heer’ is zo getrouw als sterk,
Hij zal Zijn werk
Voor mij volenden,
Verlaat niet wat Uw hand begon,
O Levensbron,
Wil bijstand zenden.